දිවි අඩිය

කොන්වුලුලොසේ (CONVOLVULACEAE) යන උද්භිද කුලයට දිවි අඩිය නම් වූ මේ ශාකය අයත් ය. Ipomoea Pestigridis යන උද්භිද විද්‍යාත්මක නාමයෙන් ද හැඳින්වෙන ඒක වාර්ෂික ශාකයකි. ශ්‍රී ලංකාවේ ඇතැම් ප්‍රදේශවල දිවි පහුරු නමින් හැඳින්වෙන්නේ ද මෙම ශාකයයි.

කඳ දුර්වල, මහත වැල් වශයෙන් දැකිය හැකි මේ ශාකය ඇතැම් විට උස ගස්වලින් පහතට ඇද වැටෙන ආකාරයෙන් ද තවත් විටක වල්ලීය (twining) ලෙස ද රිකිලිවල ලා බාල කොටස්, පැතිරුණු කහ පැහැති දිගු කේශරවලින් වැසී පවතියි.

ඛණ්ඩිකා 7-9 අතර ප්‍රමාණයකට බෙදී යන පත්‍ර තලය පාණිවත් (Palmate) පත්‍ර වින්‍යාසයෙන් යුක්ත වේ. පත්‍රයක් සෙ.මී.10.5 පමණ දිගක් සහ සෙ.මී.13 පමණ පළලක් සහිත ය. පත්‍ර ඛණ්ඩිකාවක් හැඩයෙන් අණ්ඩාකාර හෝ ප්‍රත්‍යණ්ඩාකාර (Obovate) වේ. ඛණ්ඩිකාවක අග්‍රය තීව්‍ර වන අතර එක් පත්‍ර ඛණ්ඩිකාවක් දිගින් සෙ.මී.1.6-7ක් පමණ ද පළලින් සෙ.මී.1-2.8ක් පමණ ද වේ. පත්‍ර තලයේ දෙපස ම සිහින් බවකින් යුක්ත ය.

පුෂ්ප පිපීමේ දී හට ගන්නේ මඳ වශයෙනි. නිපත්‍ර සහිත පුෂ්ප මංජරිය ද බූව සහිත වේ. පුෂ්ප මංජරි වෘන්තය සෙ.මී.14ක් පමණ දිග ය. නිපත්‍ර පත්‍රාකාර ය. හැඩයෙන් අණ්ඩාකාර හෝ ලන්සාකාර වේ. මතු පිට බූවෙන් සමන්විත ය. නිපත්‍රයක් දිගින් සෙ.මී.5 පමණ වන අතර පළලෙන් මි.මි.6ක් පමණ වේ.

පුෂ්ප උපවෘත්ත රහිත ය. මනිය ලංසාකාර වන අතර බූව සහිත ය. දිගින් මි.මි.8-12 පමණ වේ. බද්ධ ය. මුකුටය සුදු, රෝස හෝ දම් පැහැයට හුරු ය. පුනීලකාර ය. වර්ණවත් වන අවස්ථාවන්හි දී පුනීලයේ මධ්‍යය ප්‍රදේශය තද පැහැයෙන් යුක්ත ය. පූනීලය දිගින් සෙ.මී.3.5-5 පමණ වේ. ස්ඵෝටී ඵලය දුඹුරු පැහැති වන අතර හැඩයෙන් ගෝලාකාර ය. දිග, පළල මි.මි. 8-9ක් පමණ වන අතර බූව රහිත ය. බීජ කළු පැහැති ය. මි.මි.4ක් පමණ දිග ය, අළු පැහැති වන අතර බූව සහිත ය.

නිවර්තන කලාපීය අප්‍රිකාවේ සහ ආසියාව පුරා මෙම ශාකය ව්‍යාප්තව ඇත.

තණ බිම්වල, පඳුරු සහිත බිම් කඩවල, වගා බිම්වල සහ මහ මඟ දෙපස ද ශ්‍රී ලංකාව තුළ මෙම ශාකය දක්නට ලැබේ.

(කර්තෘ: පී.ජී.ඩී. ප්‍රදීපා සේරසිංහ)

(සංස්කරණය නොකළ)