දොළොස් මහා කවීහු
අනුරාධපුර යුගයේ ලංකාවේ රාජ්‍ය පාලනය ගෙන ගිය රජවරුන් අතරින් ක්‍රි.ව. 571-604 කාලයේ ජීවත් වූ අග්බෝ I රජුගේ රාජ සභාව හෙබැවූ කිවිවරුන් දොළොස් දෙනකු ගැන පසු කාලීන සිංහල ග්‍රන්ථවල කියැවේ. මොවුන් සාහිත්‍ය රසයෙන් පිරි විචිත්‍ර කාව්‍ය ගණනාවක් කළ බව මේ ග්‍රන්ථ සඳහන් කරයි.
චූල වංශය, නිකාය සංග්‍රහය, පූජාවලිය, දළදා සිරිත, සද්ධර්‍ම රත්නාවලිය සහ රාජාවලියේ ද මේ කවීන් ගැන කියැවේ. චූල වංශයෙහි මේ අයගේ නම් හෝ සඳහන් වී නැත. පූජාවලියේ දැහැමි, තෙමල්, බෑබිරි, බිසෝ දළ, අනුරුත්, දළ ගොත්, සූරියබාහු, පුරවඩු, දළ සල කුමරු, කිත්සිරි සහ කසුධ් කොට ඈපා යන නම් සඳහන් වන අතර අනිකුත් මූලාශ්‍රවල මේ නම්වලින් කීපයක් වෙනස් ආකාරයකින් දක්වා ඇත. මෑත කාලීන විද්වතුන් මේ කවීන්ගේ නම් ලෙස වඩා විශ්වාස කරන්නේ නිකාය සංග්‍රහයෙහි දක්වා ඇති නම් දොළසයි. එනම්, සක් දා මල, අසක් දා මල, දෑමි, බෑබිරි, දළ බිසෝ, අනුරුත් කුමරු, දළ ගොත් කුමරු, දළ සල කුමරු, කිත්සිරි කුමරු, පුරවඩු කුමරු, සූරියබාහු සහ කසුබි බෑ බිරියෝ යන නම බෑබිරිය, මාලා බෑබිරිය, තෙබෑබිරියෝ, ඩැබෑරි යන ලෙස ද දක්වා ඇත. මේ නම් විවිධ මතවලට පදනම් වි ඇත. සක්දා මල, අසක් දා මල හා සොහොයුරාගේ බිරියන් මෙයින් දක්වා ඇතැයි කියන ඇතැම් විද්වත්තු එයින් හැඟී යන්නේ එකල මහා කවි ගණයේ ලා සැලකෙන කතුන් ද සිටි බවය'යි කියති.
මෙහි කුමරු යන පදයෙන් දැක්වෙන අය රාජ වංශිකයන් බවත් දළ බිසෝ යනු අග්බෝ රජුගේ බිසවුන් බවත් පැවසෙන මතයක් ද වේ. සිදත් සඟරාවේ දැක්වෙන “තමා වදනය පොමින්නොඉතකැටි හැංගේ” යව පාඨය අසක් දා මල කවියාගේ අසක් දා කවෙන් උපුටා ගන්නා ලද පාඨයකි බව ද කියති.
මේ මහා කවීන් විසින් රචිත ග්‍රන්ථයක් හෝ පාඨ හෝ මෙතෙක් හමු වී නැතත් ඔවුන් බොහෝ පඬිවරුන්ගේ ගෞරවයට පාත්‍ර වූ, බොහෝ කලක් යන තුරු මතකයේ රැඳුණු කෘතීන් නිර්මාණය කළ බව නම් පැහැදිලි ය.
ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ
නිකාය සංග්‍රහය - මුනිදාස කුමාරණතුංග සංස්කරණය
අනුරාධපුර සංස්කෘතිය - ඒ.වී. සුරවීර
ලංකා ඉතිහාසය - ලංකා විශ්ව විද්‍යාලය I කාණ්ඩය I භාගය
හෙළදිවු පුවත - බොරලැස්ගමුවේ ජී.එච්. පෙරේරා.
(කර්තෘ: එස්.කේ. ජයවර්ධන)
(සංස්කරණය නොකළ)
