ධර්මකීර්ති-2
ක්‍රි.ව. 629-698. මෙතුමා පිළිබඳ තොරතුරු දැන ගැනීමට ටිබෙට් පොත පත ප්‍රධාන මූලාශ්‍රයකි. මෙතුමා ඉපදී ඇත්තේ දකුණු භාරතයේ චූඩාමණී (ත්‍රිමලය) දේශයේ බමුණුකුලයක ය. මෙතුමාගේ පියා රොරුනන්ද නම් බ්‍රාහ්මණයෙකි. ප්‍රසිද්ධ බ්‍රාහ්මණාචාර්යවරයකු වූ කුමාරිලභට්ට මෙතුමාගේ සුළු පියා වේ. සුළු පියා සමඟ කිපුණු ධර්මකිර්ති බෞද්ධ ධර්‍මය ඉගෙන ගත්තේ ය. බුදු සමයේ මූලධර්‍ම ඊශ්වර සේනාචාර්‍ය්‍ය වෙතින් ඉගෙන ගත් මෙතෙම ප්‍රමාණ සමුච්චයේ අර්ථ ඉතා ගැඹුරට ඉගෙන ගත් අයකු ලෙස සැලකේ.
ක්‍රි.ව. 670 සිට 695 දක්වා භාරතයෙහි සැරිසැරූ අයිත්සිං (ඉත්සිං) තෙරණුන් ද ධර්මකීර්ති ගැන සඳහන් කර ඇත. අයිත්සිං (ඉත්සිං) දක්වන තොරතුරු අනුව ධර්මකීර්ති ක්‍රි.ව. 620-698 අතර කාලය තුළ වාසය කෙළේ ය. ටිබැට් ග්‍රන්ථවලට අනුව ධර්මකීර්ති හිමි විසින් පහත සඳහන් පොත් සම්පාදනය කර ඇත.
1. ප්‍රමාණ වාර්තිත කාරිකා
2. ප්‍රමාණ වාර්තිත වෘත්ති
3. ප්‍රමාණ විනිශ්චය
4. න්‍යාය බින්දු
5. හේතුබින්දු විවරණ
6. තර්‍ක න්‍යාය, හෙවත් වාද න්‍යාය
7. සන්තානාන්තර සිද්ධි
8. සම්බන්ධ පරීක්ෂා
9. සම්බන්ධ පරීක්ෂා වෘත්ති
චීන ත්‍රිපිටක මාලාවෙහි දැක්වෙන අන්දමට වජ්‍රසුචී හා ශික්ෂා සමුච්චය යන ග්‍රන්ථ දෙක ලියන ලද්දේ ද ධර්මකීර්ති හිමි විසිනි. විවාදයට අතිදක්ෂයෙකු වූ ධර්මකීර්ති හිමි කුමාරිල, නිගණ්ඪයකු වූ රසුව්‍රාතී, භෘංගාරගහ්ය නම් වූ මීමාංසකාචාර්යවරයා ද බ්‍රාහ්මණාචාර්යවරයකු වූ කුමාරනන්ද - කන්දරෝරු යන අය ද පරාජය කළහ. ධර්මකීර්ති හිමි සමඟ වාදයට යන අය ද පරාජය කළහ. ධර්මකීර්ති හිමි සමඟ වාදයට එළඹුණු ශංකරාචාර්‍ය්‍යයෝ වාදයෙන් පැරදී ගඟට පැන දිවි නසා ගත්හ.
ධර්මකීර්ති හිමිගේ ධර්‍මය දෙසීමේ දක්ෂතාවත් වාදයෙහි දක්ෂතාවත් කෙරෙහි පැහැදී මගධ රට පූර්‍ණ නම් බ්‍රාහ්මණ ප්‍රධානියෙකු ද පූර්ණභද්‍ර නම් බ්‍රාහ්මණයකු ද මගධයෙහි හා මධුරාවෙහි බෞද්ධ න්‍යාය ඉගැන්වීම සඳහා ආශ්‍රම පණහක් පිහිටුවීමට ධනය පරිත්‍යාග කර ඇත. එමෙන් ම ඍෂි මාතාංග නම් වනයෙහි විවේකීව සිටි ධර්මකීර්ති හිමි උත්ථුල්ලපුෂ්‍ය නම් රජුගේ දෘෂ්ටිය වෙනස් කිරීම සඳහා ඔහු වෙත ගිය අතර ධර්මකිර්ති පාදයන්ගේ ධර්‍මය කෙරෙහි පැහැදුණු රජු සිය ගණනක් බෞද්ධාශ්‍රම සාදවා ඇත. ඉන් පසු ඒවාහි බුද්ද ධර්‍මය ඉගැන්වීමට සලස්වා ඒ සියලු තැන්වල පාලනය ධර්මකීර්ති මහතෙරුණුන්ට භාර කර ඇත.
මීට අමතරව කාශ්මීරයේ විසූ විද්‍යාසිංහ දේව විද්‍යාකර, දේවසිංහ යන ප්‍රසිද්ධ බ්‍රාහ්මණයින් ද වාදයෙන් ප්‍රසිද්ධියේ පරාජය කරනු ලැබුණහ. ඉන්පසු ඔවුන් ධර්මකීර්ති හිමිගේ ගෝලයන් වී ඇත. මෙයින් විශාල ධනයක් ද ලැබුණු අතර බෞද්ධාශ්‍රම 100ක් පමණ ධර්මකීර්ති හිමිට කරවා දෙන ලදි. අවසාන කාලයේ දී කාලිංග දේශයට පැමිණ තුන්වරක් ම මියගොස් නැවත නැවත ඉපිද ධර්මකීර්ති හිමිගෙන් පරාජය ලබා ඇත. කාලිංගය වෙත අවසාන කාලයේ දී පැමිණි ධර්මකීර්ති හිමි එහි දී අපවත් වී ඇත.
(කර්තෘ: ධම්මික පී. බිබිලේ)
(සංස්කරණය නොකළ)
