නම්දි අසිකිවේ
(Azikiwe, Nnamdi) (1904-1961). අප්‍රියෙල් මාසයේ දී නයිජීරියාවේ අග්‍රාණ්ඩුකාර පදවිය හා යුද්ධසේනාධිපති පදවිය ලැබූ නම්දි අසිකිවේ නයිජීරියානු නිදහස් සටනේ පුරෝගාමියෙකි. 1934-1949 කාලය තුළ බටහිර අප්‍රිකානු වෙරළාසන්න ප්‍රදේශයන්හි පහළ වූ අද්විතීය ජාතික වීරයා හැටියට මෙතෙම සැලකේ.
අසිකිවේ නයිජීරියාවේ රබෝ නම් වූ ගෝත්‍රයට අයත් ලිපිකරුවෙකුගේ පුත්‍රයෙකි. වර්ෂ 9ක් පමණ කාලයක් තිස්සේ ඇමෙරිකානු විශ්වවිද්‍යාලයන්හි උගෙන උසස් උපාධි ලබා සියරට පැමිණි ඔහු ගෝල්ඩ් කෝස්ට්හි අක්‍රා නගරයේ “ඇෆ්රිකන් මෝනිං පෝස්ට්” නම් පත්‍රයේ කර්තෘ පදවිය ලැබ එහි ගියේය. දෙවසකින් පසු ආචාර්‍ය්‍ය අසිකිවේ නයිජීරියාවේ ලාගොස් නුවරට පැමිණ "වෙස්ට් ඇෆ්රිකන් පයිලට්" නම් දිනපතා පුවත්පත අරඹා බටහිර අප්‍රිකානු විමුක්ති සටන කරගෙන ගියේය. ඉක්බිති තම ගෝත්‍රිකයන්ගේ සහාය ඇතිව නයිජීරියාවේ සහ කැමරූන්හි ජාතික කවුන්සලය (NCNC) නම් දේශපාලන පක්ෂය පිහිටුවා ජාතික සටන ප්‍රබල ලෙස කරගෙන ගිය ඔහු සික් (Zik) යන නමින් පතළ විය. අභිවාදනයෙන් ඔහු පිදූ නයිජීරියානු තරුණ පරපුර සික් ව්‍යාපාරය නම් සටන්කාමි සංවිධානයක් ද පිහිටුවූහ.
ඉබෝ ගෝත්‍රයට විශේෂ පක්ෂපාතිත්වයක් දක්වමින් ඔවුනට වරප්‍රසාද ලබාදීමට ක්‍රියාකරන්නේ යයි එරට යොරුබා, හවුසා ආදී අනිකුත් බලවත් ගෝත්‍රවලට අයත් නායකයන්ගෙන් ඔහුට බලවත් චෝදනා එල්ල විය. විශේෂයෙන් යොරුබා ගෝත්‍රය හා ඉබෝ ගෝත්‍රය අතර උග්‍ර භේද ඇවිළී පැවතීම නිදහස් සටනට එක් අතකින් හානිකර වූයේ ද වේ. එහෙත් 1956 පමණ වන විට යොරුබාවරුන්ගේ පක්ෂය වූ “ක්‍රියාකාරී කණ්ඩායමේ" නායක අවොලෝවෝ (බ.) ද අසිකිවේ ද සම්මුතියකට පැමිණ ස්වාධීනතාව ඉක්මනින් ලබා ගැනීමට සටන් කළහ. මේ සටන්වල ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් 1960 ඔක්තෝබර් 1 දින නයිජීරියාවට ඩොමීනියන් තත්වය ලැබිණ.
ඩොමිනියන් ආණ්ඩු ක්‍රමය යටතේ අසිකිවේ පැඩරල් සැනට් සභාවේ සභාපති පදවිය දැරීය. එයට කලින් 1957 ආණ්ඩු ක්‍රමය යටතේ පෙරදිග නයිජීරියාවේ ප්‍රධාන අමාත්‍ය පදවිය ද ඔහු විසින් දරන ලදි.
නයිජීරියාවේ ප්‍රථම ස්වදේශීය අග්‍රාණ්ඩුකාරයා වීමේ භාග්‍යය ලැබූ අසිකිවේට 1961 දී රාජාධිකරණයේ (ප්‍රිවි කවුන්සලයේ) සභික පදවියක් ද පිරිනමන ලදි.
බටහිර අප්‍රිකානු දේශ අධිරාජ්‍යවාදයෙන් මුදවා ගැනීමේ පරමාර්ථයෙන් ඔහු විසින් ලියා ප්‍රසිද්ධ කරන ලද ග්‍රන්ථ කීපයක් ම වේ.
(සංස්කරණය: 1965)
