නිදිකුම්බා

Mimose pudica (මිමොසේ පුස්තා) ලෙස නිදිකුම්බා හැඳින්වේ. සමහරවිට හීන් නිදිකුම්බා ලෙස ද මේ පැලෑටිය හැඳින්වේ. ලෙගුමිනෝඩිසේ (Leguminoae) කුලයේ, මිමොස්ඩේ (mimosoidae) උපකුලයට අයත් වෙයි.

නිවර්තන ඇමරිකාවේ උපත ලබා ඇති මේ ශාකය සියලුම නිවර්තන කලාපීය රටවල වල් පැලෑටියක් ලෙස ව්‍යාප්ත වී ඇත. ශ්‍රී ලංකාවේ සෑම පළාතකට ම වාගේ දක්නට ඇත.

බිම ඇදෙන ධාවක කඳක් සහිත පැලෑටියකි. කදේ තුණ්ඩ (pricter) ඇත.

පත්‍ර - සංයුක්තයි. පත්‍ර ප්‍රාක්ෂය කෙලවරේ පක්‍ෂවන් පත්‍ර 3-4 පිහිටයි. පත්‍රිකාවල යටි පැත්ත දුඹුරු පැහැයක් ගනී. පත්‍රිකා රේඛීය, ආයත හැඩයක් ගනී. තීව්‍ර අග්‍ර දරයි.

පත්‍ර උපධාන සහිතයි. සෙලවුණු විට ස්පර්ශවතන චලන දක්වයි. පත්‍ර උපපත්‍ර දරයි.

පුෂ්ප මංජරිය - ශීර්ෂකයකි. (capitatum), ශීර්ෂනයක කුඩා පුෂ්ප රාශියක් පිහිටයි. ලා රෝස පාටක් ගනී.

පුෂ්ප - අරරූපී, ද්වී ලංගිකයි, අධෝඡායාජගියි.

මණිය - මණි පත්‍ර 4යි, බද්ධයි, උලාභයි, අනාවෘතයි (valvatel)

මුකුටය - දල 4යි, අබද්ධයි, ලා රෝස පාටයි, අනාවෘතයි (valvatel)

පූමාංගය - රේණු 4යි, සුනිකාදිගයි, ලා රතු පාටයි.

ඡායාංගය - ඩිම්බකෝෂ උත්තරයි. ඒක කෝෂ්ඨිකයි. එක් අණ්ඩපිකයි. දාර ඩිම්බනපාසයක් සහිතයි.

ඵලය - සලාකිංයකි (lomentmm), වියළීමෙන් පසුව එක බීජය බැගින් ඇති ඵලිකාවලට කැඩී යයි.

නිදිකුම්බා ශාකයේ මිමෝසින් (mimosine) නමැති ඇල්කලොයිඩය අඩංගු වෙයි. මුල්වල ටැනින් (tannin) ඇත. ඖෂධීය පැලෑටියකි.

පත්‍රවලින් ගන්නා යුෂ ලේ ගැලීම වළක්වයි. කුඩා ළමයින්ගේ වලිප්පුවලට යොදා ගනී. ඉන්දියාවේ මුත්‍රාශයේ ගල් ඉවත් කිරීමටත් වෙනත් මුත්‍රා ආබාධයන්ටත් අතීසාරයටත් මුල් භාවිතා කෙරේ. අර්සස් රෝග සඳහා පත්‍ර හා මුල් භාවිතා කරයි.

(කර්තෘ: ඒ. කරුණාසිංහ)

(සංස්කරණය නොකළ)