මිල්ලව දිසාව
මිල්ලව දිසාව
දුනුවිල දිසාව යනුද මොහුට නමෙකි. මිල්ලව රාජකරුණාධාර ඒකනායක ධර්මකීර්ති පණ්ඩිත මුදියන්සේ යන නාමයෙන් හැදින්වුණු මොහු 1818 උඩරට කැරැල්ල සමයේ දී වෙල්ලස්ස හා බින්තැන්න යන ප්‍රදේශවල දිසාවේ පදවිය දැරී ය. දුනුවිල දිසාව යන නමින් ද මොහු හඳුන්වන ලදි.
මොහු ඉතා ලැදිකමින් බ්‍රිතාන්‍ය ආණ්ඩුවට සේවය කළ උගත්, දක්‍ෂ අයෙකු හැටියට බ්‍රවුන්රිග් ආණ්ඩුකාරයා විසින් රාජ්‍ය ලේකම් වෙත යවන ලද ලිපියක සඳහන් වේ.
ඇහැලේපොල නිලමේ විසින් සඟවන ලද කකුධ භාණ්ඩ සොයා ගැනීමටත්, බ්‍රිතාන්‍යයන්ට විරුද්ධ ව කරන ලද කුමන්ත්‍රණය සම්බන්ධයෙන් මඩුගල්ලේ උඩ ගබඩා නිලමේ නැවත අල්ලා ගැනීමටත් මොහු බ්‍රිතාන්‍යයන්ට ආධාර කළේ ය. මොහුත් පිළිමතලව්ව හා ඇහැලේපොලත් අතර පැවතියේ දැඩි විරෝධයකි. බ්‍රිතාන්‍යයන්ගේ ආධාර ඇතිව ඇහැලේපොල බලයෙන් පහකර දැමීමටත් වඩා උසස් නිලයක් ලබා ගැනීමටත් මොහු බලාපොරොත්තු විය.
එහෙයින් මොහු ඌවේ දිසාව වශයෙන් පත් කරන ලදි. අලුත් නිලයේ වැඩ භාරගැනීම සඳහා මිල්ලව දිසාව, බින්තැන්නේ සිට බදුල්ලට යෑමට කටයුතු සූදානම් කරද්දී, දුම්බර කැරලිකරුවන්ගේ ප්‍රධාන කඳවුරට යැවීම සඳහා ඔහු විසින් ලියන ලද ලිපි කීපයක් ලෙප්ටිනන්ට් කර්නල් කෙලී විසින් සොයා ගන්නා ලදි. මේවා ලියන ලද්දේ එම පළාතේ ප්‍රධාන කැරලි නායකයකු වන මඩුගල්ලේටයි. තමා නොපමාවම බ්‍රිතාන්‍ය හමුදාවන්ගෙන් මිදී කැරලිකරුවන් හා එක්වීමට එන බවත් එතෙක් තම පුත්‍රයා අදිකාරම භාරයේ තබාගත යුතු බවත් එහි සඳහන් කරන ලදි.
මේ සම්බන්ධයෙන් තම නිදොස් බව පෙන්වීමට මිල්ලව කියා සිටියේ කැරලිකරුවන් තම පුත්‍රයන් අල්ලාගත් බැවින්, ඔවුන්ට හොඳ සැලකිලි ලබාදීමේ චේතනාවෙන් තමා මේ ලිපි මඩුගල්ලේට යැවූ බව ය. එහෙත් බ්‍රිතාන්‍යයෝ එය විශ්වාස නොකළහ.
බ්‍රිතාන්‍යයෝ ඔහු අල්ලා සිර කොට මහනුවරට යැවූහ. එහෙත් ඔහු යුද්ධ විනිශ්චය මණ්ඩලය වෙත යැවීම අනුමත නොකළ බ්‍රවුන්රිග් ඔහු පිටුවහල් කිරීමටත් ඒ සඳහා ඉඩ ලැබෙනතුරු කොළඹ සිරකොට තැබීමටත් නියම කළේ ය. ඔහුගේ දේපල රාජසන්තක කරන ලදි. සිරභාරයේ සිටිද්දීම 1821 අගෝස්තු 20 වනදා මිල්ලව දිසාව මිය ගියෙන් කොටහේන සූසානභූමියේ භූමදාන කරන ලදි.
(කර්තෘ: දේවිකා ප්‍රියදර්ශනී එදිරිවීර)
(සංස්කරණය නොකළ)
මිල්ලව දිසාව
1815 මාර්තු 2 වෙනිදා මහනුවර ඓතිහාසික මඟුල් මඩුවේදී ඉංග්‍රීසි-සිංහල ගිවිසුම අත්සන් කරන අවස්ථාවේ එහි සිටි සිංහල නායකයන්ගෙන් කෙනෙකි. පසුදා සිංහල රාජ්‍යය ඉංග්‍රීසි කිරීටයට යටත් වූ වග ප්‍රකාශ කරමින් නිකුත් කළ ආණ්ඩුවේ ගැසට් පත්‍රයේ මොහු ගැන උසස් වර්‍ණනාවක් කර තිබේ. ඒ අනුව ඔහු මනා හැඩරුවින් හා බුද්ධියෙන් අනූන ශ්‍රේෂ්ඨ පුද්ගලයෙකි. ගොඩහෙල් මිල්ලව දිසා මහතා නමින් ද හැඳින්වුණු ඔහුගේ සම්පූර්ණ නාමය මිල්ලව කරුණාධාර ධර්මකීර්ති පණ්ඩිත මුදියන්සේ යනුයි. උඩරට ගිවිසුම සකස් කරන විට කරුණු පැහැදිලි කර දෙමින් එය මනාතත්‍වයකට හැරවීමට උපදෙස් දී ඇත්තේ ද ඔහු ය. ගිවිසුම සම්පූර්ණ කර සියලු දෙනාගේ අනුමැතිය ලැබුණු පසු ඒ ගැන මහාධිකාරම් මොල්ලිගොඩට දැනුම් දුන්නේ ද හෙතෙමේ ය. මාතලේ ගොඩපොල දිසාපතිවරයා වූ ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජු යටතේ සේවය කෙළේ ය. තියුණු ඥාන ශක්තියකින් හෙබි ඔහු කවියෙකි, ඉතිහාසඥයෙකි, ජ්‍යොතිෂ්ශාස්ත්‍රඥයෙකි. ඉංගිරිසින් රට පාලනය කරද්දීම ඔවුන්ට දේශීය පැරණි සිරිත් විරිත්, නීති රීති, ආගමික චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර කියාදී ඒ අනුව පාලනය ගෙනයමින් ජන ප්‍රසාදය දිනා ගැනීමට මහත් සේ සහාය වූයේ ය. උඩරට ගිවිසුම අත්සන් තැබූ පසු ඉංග්‍රීසින්ගේ ආරාධනයෙන් කොළඹට ගිය සිංහල නියෝජිත පිරිස සමන්විත වූයේ ඇහැලේපොළ, මොල්ලිගොඩ සහ මිල්ලව දිසාව යන තිදෙනාගෙනි. ඔවුන්ට එහි දී උසස් සැලකිලි ලැබුණේ ය. එහිදී ආණ්ඩුව පිළිබඳව ඇති වූ සාකච්ඡාවේ දී “නීතිය අහසේ පායන හිරුමෙන් සර්‍වසාධාරණ විය යුතුයයි” ඔහු බ්‍රවුන්රිග් ආණ්ඩුකාරයාට කියා සිටියේ ය. ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුව යටතේ වෙල්ලස්සේ සහ බිම්තැන්නේ දිසාව වශයෙන් සේවය කරමින් සිටිය දී එහි තත්වය විමසා එම පෙදෙස්වල වෙසෙන සිංහල ජනතාවට මරක්කලයින් කරන අකාරුණික සීමා රහිත නීතිවිරෝධී තාඩන පීඩන ගැන මිල්ලව දිසාව ඉංග්‍රිසින්ට දැන්වූයේ නමුත් ඔවුන් එය ගණන් නොගැනීමේ වරදින් කොතෙකුත් ඉවසා සිටිය නොහැකි සිංහලයන් මරක්කලයන්ට විරුද්ධව නැඟී සිටීමේ ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් 1817 ඔක්තෝම්බර් මාසයේ දී ඌවේ මහ කැරැල්ල ඇරඹුණේ ය. කැරැල්ලේ ආරම්භය ඇසූ ඉංග්‍රිසීහු ඒ ගැන ඇහැලේපොල දිසාව සැක කොට එය මැඩලීම පිණිස ඇහැලේපොලගෙන් ම උපදෙස් බලාපොරොත්තු වූයේ ය. ඇහැලේපොල නිලමේ කළේ වෙල්ලස්ස පෙදෙසේ දිසාපති පදවිය ස්වකීය මස්සිනා වූ කැප්පෙටිපොළට ලබාදීමයි. ඉංග්‍රිසින් වෙනුවෙන් කැරැල්ල මැඩීමට ගිය කැප්පෙටිපොල ජාත්‍යානුරාගයෙන් මත්ව සිය අදහස් වෙස් කොට මහජනයාගේ පැත්ත ගෙන සටන මෙහෙයවන්නට පටන් ගත්තේ ය.
මොල්ලිගොඩගේ හිතවතෙක් වූ මිල්ලව දිසාව කැප්පෙටිපොල මැඩීම පිණිස මොල්ලිගොඩත් සමඟ ඉදිරිපත් විය. මහලුවියෙහි පසු වූ ඔහුට එහි දී කළ හැකි වූයේ කැරැල්ල ගැන තොරතුරු සොයා එය මැඩීමට උපදෙස් දීම පමණකි. ඉංග්‍රිසින් කැරැල්ල මැඩීම පිණිස යෙදූ දරුණු උපක්‍රම හෙතෙම අනුමත නොකළේ ය. කැරළි නායකයන්ට අත් වූ දරුණු ඉරණම 1818 මාර්තු 22 දා මිල්ලව දිසාවට ලඟා විය. බින්තැන්නේ සිටි මේජර් කෙලී මිල්ලව දිසාව මඩුගල්ලේ දිසාව සමඟ ලියුම් ගනුදෙනු කරන බවක් සොයා ගෙන ඒ ගැන මිල්ලවගෙන් විමසී ය. මඩුගල්ලේ සමඟ සිටි තම පුතකුගේ ජීවිතය රැකගන්නා පිණිස තල්පත් දෙකක් ලියා යැවූ බව හේ පිළිගත්තේ ය. එහෙත් ඉංග්‍රිසින්ගේ සැකය පහවුයේ නැත. මිල්ලව දිසාව අත්අඩංගුවට ගෙන ප්‍රකාශයක් නිකුත් කළහ. එම ප්‍රකාශ පත්‍රයේ ඔහුට විරුද්ධ චෝදනා පැහැදිලි ලෙස සඳහන්ව ඇත්තේ ය. එම චෝදනා අනුව මිල්ලව දිසාවට මරණීය දණ්ඩනය පැනවිය හැකි වුවත් ඔවුනට ඔහුගෙන් ලැබුණු සහාය සලකාගෙන දෝ ආණ්ඩුකාරයාගේ විශේෂ බලතල අනුව ඔහු සිරකර තබා අවස්ථාව ලැබුණු විට විදේශගත කිරීමට ඔහු සතු සියල්ලක් රාජසන්තක කිරීමට තීරණය කරන ලදි. ඒ අනුව කොළඹට ගෙනගිය මිල්ලව දිසාව දෙශ ත්‍යාග කරන්නට කලින් සිරභාරයේ සිටියදීම 1821 අගෝස්තු 20 වෙනිදා දිවංගත විය. ආණ්ඩුව විසින් එම දේහය කොටහේනේ සුසානභූමියේ තැන්පත් කරන ලදි. ඇතැම් තැනෙක ඔහු වෙල්ලස්සේ දුනුවිල දිසාව කියාද අත්සන් කර ඇත්තේ ය.
(කර්තෘ: හපුගොඩ සුමනතිස්ස ස්ථවිර)
(සංස්කරණය නොකළ)
