මුතූ කුමාරිගේ කතාව
හඬන විට වැටෙන කදුළු බිඳු මුතු ඇට වන බැවින් මුතුකුමාරි යයි නම් ලද රූමත් ස්ත්‍රියක පිළිබඳ අද්භූත කතා පුවතක් කියැවෙන සිවුපද කාව්‍යයෙකි. විනොද කාලයෙහි කියැවීමටත් ඇසීමටත් රුචිකරන සිවුපද කාව්‍යයන්ගේ අඩුපාඩුව එක්තරා ප්‍රමාණයකින් පිරිමසා ලීමට කරන ලද්දේ ය. කර්‍තෘගේ නම නොසඳහන් ය. “චන්දස් පද ලගුත් යවහන් මට නො දැනේ”යි තමා ගැන කියන ඔහු උසස් පෙළේ කවියකු නොවෙතත් ඉතා පහත් පෙළේ කවියකු ද නොවන බව කිය හැකි ය. විරිත් කීපයකට අයත් කවි 304කින් කතාව කෙළවර වෙයි.
තෙරුවන් වැඳීමට සහ හැඳින්නීමට කළ කෙටි කවි සතකින් පසුව කතාව ඇරඹේ. පැරිස් නුවරට සම්බන්ධ යැයි පැවැසෙන මේ කතාවෙහි වීරයා වන්නේ 'ඇස්නීසන්' නම් රජ කුමරෙකි. පාසැල් අවධියෙහි තමාට සරණ පාවා දුන් කුමරිය හා ඔහු අඹු සැමි ජීවිතය ගත නොකළ බව දත් නෑනාවරු සදෙනෙක් ඔහුට විහිළු කවටකම් කළහ. උන්ගේ බාල නැගණිය වූ ඔහුගේ බිරින්දෑට වඩා රූමත් ලියක් මුතුකුමාරිය විනා නැත යන ඇසීමු'යි ද කීහ. තමාට කළ විහිළු ගැන දෙමවුපියන්ට පැමිණිලි කළ නමුදු නෑනාවරුන්ට තරවටුවක් නොකරන ලදි. ඉන් මුරණ්ඩු වූ ඔහු තුන් මසක් තුළ දී මුතු කුමරිය ගෙන එන්නේමැයි කියා දෙගුරුන් වළකද්දීම සන්නාසි වෙසක් ගෙන තිරව්වක් නොදැන පිටත් විය. මහ හිමයේ සිටි නොබණන තාපසයකු බණවා ඔහුගෙන් මඟ අසා අතරමඟ දී හමුවන රාක්ෂසියක වසඟ කර ගැනීමට මන්ත්‍රයක් ද ඉගෙන යාම, රාක්ෂසිය කී මහානුභා සම්පන්න තෙල් කුප්පියක බලයෙන් රකුසන් විසින් ආරක්ෂා කරන ලද මුතුකුමාරිය හා විශ්වාසයට පැමිණීම, යහන පිටින් රකුසන් ලවා ඇය ඔසවාගෙන ඒම, හිම මැදක කුමරා දමා කුමරිය රජ මැඳුරට පෙරළා යාම, වඳුරකු හෙළුෑ එක්තරා ගෙඩියක් කෑමෙන් කුමරා වඳුරකු ව වඳුරු රැළට එකතු වීම, වඳුරු රජාගේ උපදෙසින් මුතූකුමරියට පලයක් කවා ඇය වැඳිරියක කිරීම, ඉන්පසු තවත් ගෙඩියක් කා පළමු සිටි කුමාර වෙශයට පැමිණි කුමරා මුතු කුමරියගේ පිය රජ කළ අණබෙරයක් නවතා ඇයගේ වඳුරු වෙශය දුරු කොට ගෙන සරණ පාවා ගෙන රජයටත් හිමි වීම, සිට රටට පැමිණි පසු තුඹල් ලියකගේ ප්‍රයොගයකින් මුතුකුමරිය අතරමං වීම, හා කුඹල් ලිය කුමරා අච්චාරයෙන් කැඳවා යාම, මංගල භොජනාවස්ථාවෙහි කුඹල්ලියක හා එකට වාඩි වී කෑම කන්නට බැරියයි නෑනාවරුන් කීයෙන් අකරතැබ්බකට පත් කුමරා උමතුව සිර කරනු ලැබීම, තාපසයකු විසින් රක්නා ලද මුතුකුමරිය විවාකරගන්නට පැමිණි වෙළෙඳ කුමාරයකු හා සරණ බන්ධනයට පල්ලියට ගිය අවස්ථාවෙහි මුතු කුමරිය කරන ලද ප්‍රකාශ වශයෙන් කියැවෙන මහා අකරතැබ්බ රාශියක් ජයගත් වික්‍රමවක් ලීලාවන් කියවන්නාගේත් අසන්නාගේත් සිත් විස්මයෙන් විස්මයට පත්වන පරිදි කියැවෙන්නේ ය.
බොහෝ වාර ගණනක් මුද්‍රණය කරවන ලද මේ සිවුපද පොත කියවීමෙන් සෑහීමකට පත් නොකරන කාව්‍යයෙකි.
කොළඹ සමයවර්‍ධන - 1937
(කර්තෘ: ඩී.සී. දිසානායක: 1956)
(සංස්කරණය නොකළ)
