මුවදෙව්දාවත
සිංහල භාෂාවෙන් ලියන ලද මෙතෙක් නොනැසී පවත්නා පැරැණි ගී පොත් තුනකි. එනම් මුවදෙව්දාවත, සසදාවත හා කව්සිළුමිණයි. එයින් මෙහිලා විමසන්සේ මුවදෙව්දාවත ගැනයි.
මුවදෙව්දාවත යන නම මේ කාව්‍යයට සුදුසු ය. මඛාදේව හෙවත් මුවදෙව් නම් බෝසත් සිරිත ඇසුරුව කළ හෙයිනි.
මෙහි කර්තෘ කවරෙක් ද ඔහු කවර කලෙක වාසය කෙළේ දැයි සලකා ගත හැකි කිසිදු ලකුණක් නැත. සසදාවත පොළොන්නරු යුගයෙහි ලීලාවතී රැජිනිය දවසට අයත් ය. කව්සිළුමිණ දඹදෙණියෙහි රජ කළ කලිකාල සාහිත්‍ය සර්‍වඥ පණ්ඩිත පරාක්‍රමබාහු නරෙන්‍ද්‍රයාගේ කෘතියකි. ඒ දෙපොතෙහි තරම් කාව්‍යාංග කාව්‍ය ලක්‍ෂණ සම්පූර්‍ණ කවක් මුවදෙව්දාවතෙහි දක්නට නොහැකි හෙයින් මෙය ඒ දෙපොත්ට පෙර හෙවත් පොළොන්නරු යුගයෙහි ලීලාවතී රැජිනියට පෙර කරන ලදැයි සිතේ. ඇතැම් උගතුන්ගේ හැඟීම මුවදෙව්දාවත යට කී ගී පොත් දෙකට පසුව රචනා කරන ලද බවයි.
මුවදෙව්දාවත ඛණ්ඩ කාව්‍යයකි. එහෙයින් එහි පැරැණි පෙරදිග කවීන් පෙන්නුම් කළ හැම කාව්‍ය ලක්‍ෂණ ම නැත. ඛණ්ඩ කාව්‍යයක හැම කාව්‍ය ලක්‍ෂණ ම ඇතුළත් කිරීම අවශ්‍ය නොවන හෙයිනි. මෙහි ගී 165කි. කාව්‍ය කෘතිහු තෝරා ගත් කථාව සතුව සසදාවතෙහි වෙත් කාරුණිකයන්ගේ හෝ කව්සිළුමිණෙහි වෙන් රසිකයන්ගේ හෝ සිත් ගන්නක් නොවේ. මුවදෙව්දාවෙහි හෙවත් මඛාදෙව ජාතකයෙහි විස්තර වන්නේ සසර නිසරු බව හා ජීවිතයෙහි අස්ථිරකම ය. එය ගැඹුරු ලෙස සිතන්නන්ගේ සිත් ගන්නා සිද්ධියකි.
මුවදෙව් රජ තම හිසෙහි නරකෙස් දැක ජරා ලක්‍ෂණ දැන මරණය නියත බව සලකා තපසට යන්නට සිතා රජකම පුතුට පවරා දෙයි. ඇමැතියන් හා රටවැසියෝ ඔහු නවතන්නට නොඑක් ලෙසින් කරුණු කියති. එහෙත් මුවදෙව් නිරිඳු රජ උයනෙහි ම තවුස්දම් රැක එයිනුදු නොසෑහී හිමාල වනයට යයි. එහි එතුමා දිවිතෙක් රැකි තවුස්දම් බෙලෙන් වනයෙහි චණ්ඩප්‍රචණ්ඩ නිත්‍ය වෛරී සත්තු පවා මෛත්‍රියෙන් සමඟි සම්පන්න ව හැසිරෙති.
මුව්දෙව්දාවතෙහි ආවේ මේ කථාසාරය ම ය. කවිවරයා ලෞකික ජනයාගේ සිත් ගැන්මට ප්‍රබල නුවූ මේ කථාව වස්තු කොට ගෙන මියුලු නුවර වැනුම් (8-32), මුවදෙව්රජ වැනුම් (33-47), සරා වැනුම් (48-61), සැඳෑ වැනුම් (62-69), තිසා වැනුම් (70-84), උදා වැනුම් (85-91), වන වැනුම් (136-153) යන මේ වර්ණනා සඳහා කාව්‍යයෙහි වැඩිහරියක් යෙදීමෙන් කවියා අදහස් කළේ රසිකයන් තම රචනා කෙරෙහි නතු කරගන්නට විය හැකි ය. ජනාකීහරණ, කිරාතාජ්‍රනී ආදී සංස්කෘත කාව්‍ය ආශ්‍රයෙන් තම කවිබස ද වර්ණනා ශක්තිය ද කලාරුචිය ද එළි කළ මුවදෙව් කිවියා තපොවන ශෝභාව හා ශාන්තිය (128-135) ද වනමෘගයන්ගේ මෛත්‍රී විහරණය (154-163) ද වර්ණනා කරන්නේ බහුශ්‍රැත කවියකුගේ ද දාර්‍ශනික විචාරකයකුගේ ද විලාසයෙනි. මුවදෙව් කිවිඳා මිනිස් සිත විනිවිද දුටු බවට ඔහුගේ කෘතිය සාක්‍ෂි දරයි. ඔහුගේ වැනුම් බෙහෙවින් ම පූර්‍ව කවීන්ගේ වර්ණනා අනුව කරන ලද බව පෙනේ. එහෙත් ඔහු මිනිස් තිරිසන් ගති සසඳා බැලු කවියෙකි. පරිසරය ශාන්ත වන නොවන හැටි, සමාජය කෙලෙසෙන නොකෙලෙසන පරිදි, ගුණ ධර්‍ම වැඩෙන මැකෙන සැටි පිළිබඳ එළි කිරීම සඳහා මුවදෙව් කවියා මේ කථාවස්තුව ආධාර කර ගත් බව සිතීමට පුළුවන. මුවදෙව්දාවතෙහි වැනුම් එහි කථාශරීරයට සම්බන්ධ නැත. අතිරේක පද්‍ය රචනා ලෙස ඇතැම් විචාරකයෝ හඳුන්වති.
මුවදෙව් සිරිත වැනි ශාන්ත චරිතයකට නොහොබින අශාන්ත අදහන පරිසරයක් මවා පෑමෙන් කාව්‍යය කෙලෙසුණු බව ද සමහර විවේචකයන්ගේ අදහසයි. තිසා වැනුම් ආදිය කාමුක චරිතයකට ඔබින ගිලන් පරිසරයකැයි ඔවුහු සලකති. එහෙත් මුවදෙව් කිවිඳු එකල රාජභවනයක පැවැති සුඛ බහුල ජීවනතත්වය සලකා මෙබඳු වැනුම් මුවදෙව්දා කවෙහි ඇතුළත් කළැයි සිතේ. මුවදෙව්දාවතෙහි ගැඹුරු කවීත්වය පළවන්නේ අගහරියේ ය. මුවදෙව්දා සිරිතෙහි උදාරත්වය එහි පිළිබිඹු වේ.
මුවදෙව්දාවතෙහි කථාශරීරය නිරාකුල ය, නිරහංකාර ය. වර්‍ණනාවලින් කථාරසය හීන නොවේ, අමතක නොවේ. කවියා ගුරුළුගෝමිහු මෙන් ඍජු සරල බසින් නිර්‍මල නිරාකුල ශෛලියෙන් මේ රචනා කළ බව පෙනේ.
මුවදෙව්දා කව පඬුවන්ගේ ආදරයට භාජන වුණු කවකි. සිදත්සඟරාවෙහි මෙයින් උදාහරණ වශයෙන් උපුටා ගත් පාඨ කීපයකි. මුවදෙව්දාවත පිළිබඳ සංස්කරණ කීපයකි. මීට පුරාණ සන්නයක් ද නවීන විවරණ ව්‍යාඛ්‍යා කීපයක් ද ඇත.
(කර්තෘ: කොටහේනේ පඤ්ඤාකිත්ති හිමි: 1956)
(සංස්කරණය නොකළ)
