මුහම්මද් අලි
(1909-). පකිස්ථානයේ දේශපාලකයෙකි. බෙංගාලයේ හා පකිස්ථානයේ උසස් තනතුරු කීපයක් ම දැරූ මෙතෙමේ ටික කලක් පකිස්ථානයේ අගමැති ධුරය ද ඉසිලීය.
මුහම්මද් අලි මහතා 1909 ඔක්තෝබර් 19 වැනි දා නැගෙනහිර බෙංගාලයේ බරිසල්හි දී උත්පත්තිය ලැබුවේය. අල්ටාප් අලි මොහුගේ පියා විය. ඉස්මාලියා හා ප්‍රෙසිඩන්සි යන විද්‍යාලයන්හි මුහම්මද් අලි අධ්‍යාපනය ලැබීය. 1930 දී ඔහු කල්කටා විශ්වවිද්‍යාලයෙහි උසස් අධ්‍යාපනය ලබා උපාධිධරයෙක් වූයේය.
මොහුගේ දේශපාලන ජීවිතය ආරම්භ වූයේ බෝග්‍රාහි පළාත්පාලන මණ්ඩලයේ සභාපති ධුරය ලැබීමත් සමඟය. 1944 දී නැගෙනහිර බෙංගාලයේ අග්‍රාමාත්‍යතුමාගේ පාර්ලිමේන්තු ලේකම් ධුරය ලැබු මුහම්මද් ඉක්බිති බෙංගාලයෙහි මුදල් ඇමති ධුරයෙහි ද අනතුරුව ටික කලක් අගමැති තනතුරෙහි ද සේවය කෙළේය.
පකිස්ථානය බිහි වූ පසු එහි ආණ්ඩුක්‍රම සම්පාදක මණ්ඩලයේ සාමාජික ධුරයකට පත් වූ මේ මහතා 1948 වර්ෂයේ දී බුරුමයේ ප්‍රථම පකිස්ථාන් තානාපතිවරයා ලෙස පත්ව ගියේය. 1949 සිට 1952 දක්වා කැනඩාවේ මහ කොමසාරිස් ධුරය ද 1952 සිට 1953 දක්වා ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපද රාජ්‍යයේ තානාපති ධුරය ද ඉසුලුවේය.
1952 දී ආණ්ඩුක්‍රම යෝජනා සම්බන්ධයෙන් පකිස්ථානයෙහි නොයෙක් මතභේද ඇති වූයේය. පැරැණි මත ගරු කළ ඉස්ලාම් භක්තිකයන් හා අලුත් මතධාරීන් අතර ගැටීම වඩ වඩා උග්‍ර විය. කරච්චි, ලාහෝර් යන පෙදෙස්වල කැරැලි කෝලාහල පවා හටගත්තේය. මේ හේතු කොටගෙන යුද්ධ නීති පැනවූ මධ්‍ය ආණ්ඩුව දැඩි ක්‍රියා මාර්ගයක් අනුගමනය කෙළේය. 1952 අප්‍රේල් මාසයේ දී නගිමුද්දීන් රජය විසුරුවා හරිනු ලැබීමෙන් පසු පිහිටුවන ලද නව රජයේ අගමැතිවරයා වූයේ එවක එක්සත් ජනපද රාජ්‍යයේ පකිස්ථාන් තානාපතිවරයාව සිටි මුහම්මද් අලි මහතාය. 1954 වර්ෂය දේශපාලන කටයුතු අතින් සන්සුන් කාල පරිච්ඡේදයක් නොවීය. නැගෙනහිර පකිස්ථානයෙහි බොහෝ කැරැලි කෝලාහල ඇතිවිය. දේශපාලන තත්වය වඩාත් නරක අතට හැරුණේය.දේශපාලකයන් අතර පෞද්ගලික විරුද්ධවාදිකම් ඉස්මතු වී පෙනෙන්නට විය. පැන නැඟී තිබුණු අවදානම් තත්ත්වයෙන් රට මුදා ගනු වස් විධිමත් වැඩ පිළිවෙළක් අවශ්‍ය බව අග්‍රාණ්ඩුකාරතුමාට හැඟී ගියේය. එහෙයින් 1954 ඔක්තෝබර් මාසයේ දී හදිසි නීති පනවන ලදි. අලුත් ආණ්ඩුවක් පිහිටුවීම මුහම්මද් අලිට පැවරුණේය. ඒ වූකලි දේශපාලනඥයන්ගේ සහයෝගය නොලත් බල සම්පන්න නිලධාරීන් කීපදෙනකුගෙන් යුත් අමාත්‍ය මණ්ඩලයකි. මහජන ඡන්ද විමසීමකින් තොරව හදිසි නීතිය යටතේ පිහිටුවන ලද මේ ආණ්ඩුවට මහජන ප්‍රසාදය නොලැබුණේය. ඒ හේතුකොට ගෙන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය වැළලී ගියේ යැයි බොහෝ දෙනා විශ්වාස කළහ. එහෙත් 1955 දී මහා මැතිවරණයක් පවත්වන ලදි. ඒ වර පිහිටු වන ලද සභාග ආණ්ඩුවේ අගමැති වූයේ චෞද්රි මොහම්මද් අලි (බ.)ය.
එතැන් සිට 1956 දක්වා නැවතත් ඇමෙරිකාවේ පකිස්ථාන් තානාපති ධුරයෙහි සේවය කළ මුහම්මද් අලි ඉන්පසු 1959 දක්වා එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයේ පකිස්ථාන් නියෝජිත මණ්ඩලයේ ප්‍රධානයා මෙන් ම එක්සත් ජනපද රාජ්‍යය, මෙක්සිකෝව, කියුබාව යන රටවල තානාපති වරයා වශයෙන් ද කටයුතු කළේය.
(සංස්කරණය: 1965)
