මෙඝකූට ලක්ෂණය
අහසෙහි විද්‍යාමාන වලාකුළුවල අනුසාරයෙන් වැසිවල හා වැසි වසින දින ගණන් ආදිය දැනගන්නා ලකුණු මෙඝකූට ලක්ෂණය නම් වේ. සුදුසු කල්හි වර්ෂාපතනය ඍතුවලට අනුව ද අකල්වැස්ස වැස්සවලාහක නම් දිව්‍ය පුත්‍රයකුගේ අදහස් පරිදිවේ යයි සලකනු ලැබේ. මේ දිව්‍යපුත්‍රායාට කැමති විටෙක වර්‍ෂාව ඇති කළ හැකි බව සංයුක්ත නිකායේ වලාහක සංයුක්ත වර්‍ණනාවෙන් ද හැම විටම එසේ කළ නොහැකි බව පන්සිය පනස් ජාතකයේ ඇතුළත් කථා පුවතක ද සඳහන් වේ. අංගුත්තර නිකායේ පඤචක නිපාතයේ වස්සන්තරාය සූත්‍රයේ ආකාශයෙහි තේජෝ ධාතුව කිපීම හා වායෝ ධාතුව කිපීම හේතු කොට මෙය පහවීමෙන් ඇති වන වැසි ආකාරය දෙකක් ද රාහු අසුරේන්ද්‍රයා අත්ලෙන් ජලය හෝ මුහුදෙ ගිනි දැවීමෙන් ද වැස්සවලාහක දෙවියන්ගේ ප්‍රමාදයෙන් ද මනුෂ්‍යයෝ අධාර්මික වීමෙන් දැයි වැසි වැළැක්වීමට හේතු පසක් දක්වා ඒවා නිමිති කියනවුන්ට දුරවබෝධ වූ ද ඔවුන්ගේ ඇස් කාර්‍ය්‍යක්‍ෂම නොවූද කරුණු පසක් වශයෙන් සඳහන් වේ. වෙදය කියවන්නවුන්ට එක් වැස්සක් ද රජහට එක් වැස්සක් ද පතිවත රක්නා ස්ත්‍රීන්ට එක් වැස්සක් දැයි මසකට වැසි තුනක් වස්නා බවත් මීට විරුද්ධ ක්‍රියා ඇත්තවුන් හේතු කොට ගෙන වැසි තුනක් වැළැක්වෙන බවත් විනෝද රස මඤජරීයෙහි දැක්වේ. කිසි විටක වලාකුළු සුනුමෙන් සුදු පැහැයෙන් යුක්ත වේ ද නොහොත් චන්ද්‍රයා හාත්පස අලුන් මෙන් කළු පැහැයෙන් යුක්ත වේ ද නැතහොත් සඳ මැද මීමැසි පැහැයෙන් යුක්තව සිනිඳුව සිහින් දියබිඳු වැහෙමින් සෝපානයක පියගැට මෙන් බිඳී අහසෙහි නැගෙනහිර සිට බටහිරට හෝ බටහිර සිට නැගෙනහිරට යේ ද එකල වැඩිකලක් යන්ට මත්තෙන් මහත් වැසි ඇති වේ. හිරුගේ උදය හෝ දසත සමයක දේදුනු, පරිධි, අතිසූර්ය, තැනින්තැන බිඳුණු දේදුනු, විදුලි, පරිවෙළු දුටු කළ ද වැසි අනන්ත බව දක්වයි. දෙට නැකත යෙදුන දිනක නිරිත දිගින් රන්වන් වලාකුළු දුටුවොත් සතියකින් මෙපිට ද පුවස නැකතක් උදාවූ කල රන්වන් වලාකුළු හා පුවපුටුප නැකතින් සුදුමල් වැනි වලාකුළු කල දෙදිනකින් ද පුවපල් නැකතින් විශාල වලාකුළු හා සියාවස නැකතින් නෙළුම් මල් වැනි වලාකුළු දුටුකල සතියකින් ද වැසි වස්නා බව දැක්වේ. මේ හැර බළල්, කුහුඹු, සර්‍ප, කටුසු, ගව, සුනඛ, මයුර, ලිහිණි, කකුළු ආදී සතුන්ගේ චෙප්ථාවන්ගෙන් ද යමකු වැසි ගැන ප්‍රශ්න කරන වේලාවට තත්කාල කේන්ද්‍රයක් සාදා ඊට අනුව ද වැසි ඵල දැනගත හැක.
ආවර්‍ත, සංවර්‍ත, පුෂ්කර, ද්‍රෝණ යයි මෙසයන්ගේ භේද සතරකි. ආවර්‍ත වෙසයකින් කිසියම් ප්‍රදේශයකට වැසි ඇති වුවහොත් ඒ ප්‍රදේශය අතිශයින් සශ්‍රීක වේ. සංවර්‍ත මෙසයෙන් සෑම තැනම වර්‍ණව කරයි. පුෂ්කර මෙසය බලවත් වූ කල ජලය හිඟ වේ. බලවත් වූ කල අධික වර්‍ෂාව ගෙන දේ. මෙය දැනගන්නේ ශකවර්ෂයට 3ක් එකතු කර හතරෙන් බෙදීමෙනි. ශේෂය එක නම් ආවර්‍ෂ ද දෙකනම් සංවර්‍ත ද තුනකම් ප්‍රකර ද නොයෙක් නොමැති නම් ............. වශයෙන් සැලකිය යුතුයි.
දුරුතු මාසයට අයත් දින 30 කොටස් දොළසකට බෙදා දුරුතු මාසයේ පටන් ඇති මාස දොළසෙහි ඇති වන වර්‍ණපතනය සුළගින් විනිශ්චය කර ගත හැකි වේ. ඒ සඳහා කණුවක් සිටුවා එහි මැස්සකු රැදවීමෙන් පරීක්‍ෂා කර බැලිය යුතුයි. යථෝක්ත කොටස් දොළසත් යම් කොටසක දී උතුරු දිගින් හෝ බටහිර දිගින් සුළං හැමූවොත් ඒ කොටසට අයිති මාසයේ අධික වර්‍ෂාව ලැබේ. එහෙත් නැගෙනහිර හෝ බටහිර දිගින් සුළං හැමුවොත් ඒ කොටසට අයිති මාසයේ දී වැසි නොලැබේ. සුළං මදවීමත් සුළං නොමැති වීමත් වර්‍ෂාව ඇති නොවන බවට ලකුණු ය. මෙපරිද්දෙන් ම අධික වර්‍ෂා, ජලගැලීම්, චණ්ඩ මාරුත, මීදුම ආදිය දැනගත හැකි ක්‍රම කීපයක් කෘෂිපරාශර නමැති ග්‍රන්ථයේ සඳහන් වේ.
(කර්තෘ: ඩී.ආර්. සෙනෙවිරත්න)
(සංස්කරණය නොකළ)
