ලියාකත් අලිඛාන්
නවාබිවරයකුගේ පුත් වූ ලියාකත් අලිඛාන් 1895 දී නැගෙනහිර පන්ජාබයෙහි උපන. 1918 දී අලිගාර් විශ්වවිද්‍යාලයෙන් උපාධියක් ලත් හේ පසුව ඔක්ස්පඩ්හි එක්සටර් විද්‍යාලයට බැඳුණේය. ඔහුගේ දේශපාලන අදහස් වර්ධනය වූයේ එහි දීය. චතුර කථිකයෙකු වු ලියාකත් ශිෂ්‍යයන් අතර වාද රාශියකට ම සහභාගි වූවා පමණක් නොව ඉන්දියානු මජ්ලි සමාජයේ ලේකම් පදවියට දපත්කරගනු ලැබීය. 1922 දී ඔහු නීතිඥයකු වශයෙන් කටයුතු ආරම්භ කෙළේය. එම අවුරුද් දේ දීම පෙරළා ඉන්දියාවට පැමිණි හේ නීතිඥ වෘත්තිය අත්හැර දමා දේශපාලන කටයුතුවල නිරත වූයේය. 1926 දී එක්සත් ප්‍රාන්තයේ ව්‍යවස්ථාදායක මන්ත්‍රී මණ්ඩලයට තේරී පත් වූ අලිඛාන් 1936 සිට 1947 දක්වා මුස්ලිම් පෙරමුණු පක්ෂයේ එම පක්ෂයේ ලේකම් පදවිය ඉසිලුවේය. එම පක්ෂයේ නියෝජ්‍ය නායකයා වශයෙන් මධ්‍ය ව්‍යවස්ථාදායක මණ්ඩලයේ සේවය කිරීමෙන් පසු 1946 දී ප්‍රතිරාජ විධායක මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ මන්ත්‍රීධුරයක් ලැබූවේය.
ලියාකත් අලිඛාන් තෙමේ මොහමඩ් අලි ජින්නා ගේ ඉතා හිතවත් සගයා වූවා පමණක් නොව මුස්ලිම් රාජ්‍යයක් පිහිටුවනු වස් ඔහු ගෙන ගිය ව්‍යාපාරයේ දෙවැනි නායකයා වශයෙන් ද ක්‍රියා කෙළේය. මුස්ලිම් පෙරමුණේ ලේකම් වශයෙනුත් ව්‍යවස්ථාදායක මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ මන්ත්‍රීවරයකු වශයෙනුත් ඔහු ලබා තිබුණු දීර්ඝ දේශපාලන පළපුරුද්ද ඒ කාර්යයෙහි ලා බෙහෙවින් ප්‍රයෝජනවක් වුයේය. ඔවුන් දෙදෙනාගේ උද්ඝෝෂණයේ ප්‍රතිඵල වශයෙන් 1947 දී පකිස්ථාන් රජය පිහිටුවනු ලැබීය. ජින්නා අග්‍රාණ්ඩුකාර තනතුරට පත් වූ අතර අලිඛාන් අග්‍රාමාත්‍ය ධුරය භාර ගත්තේය.
දේශපාලක නිදහස ලැබ පකිස්ථාන ආණ්ඩුව පිහිටුවනු ලැබීමෙන් පසු නිවහල් ජාතියක් ගොඩනැඟීම සඳහා අලිඛාන් දැරූ වෙහෙස අපමණය. හේ 1949 දී ලාහෝර්හි රැස්වීමක් අමතා මෙසේ පැවැසී ය:-“අපට ඇත්තේ එකම ‘වාදය’යි;එනම් ඉස්ලාම් සමාජවාදයයි. කොටින් කියතොත්, මේ දේශයේ වාසය කරන සෑම පුද්ගලයකුට ම එක සේ ආහාර වාසස්ථාන ඇඳුම් පැලැඳුම් අධ්‍යාපනය හා වෛද්‍ය පහසුකම් ලබා ගැනීමේ සමාන අයිතිවාසිකම් ඇත්තේය... අවුරුදු 1,350කට ඉහත දී (මහමත්තුමා ජීවමානව සිටිය දී) තිබුණු ආර්ථික වැඩපිළිවෙළ දැනුදු අපට ගැළපෙයි... ආණ්ඩු ප්‍රතිසංස්කරණයේ දී ආගමික න්‍යායයන්ට පිටු නොපෑමට අපි විශේෂයෙන් සැලැකිලිමත් වෙමු.”මෙයින් ඔහුගේ දේශපාලන හැඟීම් හා ප්‍රතිපත්තිය තරමක් දුරට වටහාගත හැකිය. අලිඛාන්ගේ විචක්ෂණභාවයත් පාලන ශක්තියත් 1947 දී, එනම් ප්‍රතිරාජ විධායක මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ මුදල් පිළිබඳ අමාත්‍යවරයාව සිටිය දී, ඉදිරිපත් කරන ලද “දුප්පතාගේ අයවැය ලේඛනයෙන්” මැනගත හැකි විය. පකිස්ථානයේ අගමැතිවරයා වශයෙන්, එවක ඇති වු විවිධ දේශපාලන අර්ර්බුදවලට මුහුණ දුන් ශාන්ත විලාසය ඔහුගේ විශිෂ්ට ගුණාංගයක් වූයේය. කාශ්මීර ප්‍රශ්නය හා හින්දු මුස්ලිම් කැරලි කෝලාහල ආදිය නිසා ඉන්දියාවත් පකිස්ථානයත් අතර මතභේද ක්‍රමයෙන් වැඩිවන්නට විය. පකිස් ථානය හා ඉන්දියාව අතර යුද්ධයක් පැන නොනැඟුණේ අලිඛාන් හා නේරු මැදිහත්වීම නිසාය.
අලිඛාන් අන්තර්ජාතික කටයුතු සම්බන්ධයෙන් විශේෂ හුරුබුහුටිකමක් දැක්වූයේය. 1950 දී ස්වකීය ආර්ය්‍යාව ද සමග ඇමෙරිකාවට ගිය අවස්ථාවේ දී ඔවුන් දෙදෙනා ඇමෙරිකානුන් විසින් මහත් ගෞරවාදරයෙන් පිළිගනු ලැබූහ. එක්සත්ජාතීන් හමුවෙහි ද සිය වාශ්චාතුර්‍ය්‍යය හා සාමර්ථ්‍යය විදහා පෙන්වූ අලිඛාන් පකිස්ථානයේ ජාතික අයිතිවාසිකම් රැක ගත්තේය.
1951 ඔක්තෝබර් මාසයේ දී ලියාකත් අලිඛාන් රාවල්පිණ්ඩිහි දී සයිද් අක්බාර් නම් ඇප්සන් ජාතිකයකු විසින් මරුමුවට පත්කරනු ලැබීය. මේ සාහසික ක්‍රියාව සම්බන්ධයෙන් අවුරුදු ගණනක් ම සෝදිසි කරන ලද නමුත් ඊට හේතු වූ කරුණු තවමත් අබිරහසක්ව පවතී.
(සංස්කරණය: 1965)
