හොටෙන්ටොට්වරු
(Hottentot). දකුණු අප්‍රිකාවේ ස්වදේශික සංචාරක එඬේරුන් වන Khoekhoe ජන කොට්ඨාසය හැඳින්වීම පිණිස ඓතිහාසික ව භාවිත කරන ලද යෙදුමකි. ‘කොයි-කොයින්’ (Khoekhoe) යන නමින් අතීතයෙහි හැඳින්වුණ මොවුන්ට හොටෙන්වොට් යන නාමය දෙන ලද්දේ එහි පදිංචි පැමිණි ඕලන්දකාරයන් විසිනි. මෙම පදය සමස්තයක් ලෙස බන්ටු භාෂාව කතා නොකරන අප්‍රිකානු ස්වදේශික ජනගහනය හැඳින්වීමට ද භාවිත කර ඇත. වත්මන්හි සාමූහික ව මොවුහු Khoisan ලෙස හැඳින්වෙත්. Hottentot යන පදය භාවිත කිරීම දැන් අවලංගු කර ඇති අතර එය අයෝග්‍ය වූවක් ලෙස සලකනු ලැබේ. එය කළු ජාතිකයන් සඳහා අපහාසාත්මක යෙදුමක් ලෙස ඔවුන් සලකන බැවිනි. එනිසා බටහිර කේප් ප්‍රදේශයේ බන්ටු නොවන ආදිවාසී ජනයා සඳහා වඩාත් කැමති නම Khoekhoe (කලින් Khoikhoi) වේ.
17 වැනි සියවසේ මුල් භාගයේ දී ලන්දේසීන් විසින් සුභ ප්‍රාර්ථනා තුඩුව අල්ලා ගත් අවස්ථාව් දී ඔවුන් සමග සබදතා වලට හසු වූ මුල්ම දේශිය ජන කොට්ඨාසය මොවූහු වූහ. කොය් සාන් භාෂාව කථා කරන මොවුහූ වාර්ගික ලක්‍ෂණ හා භාෂාව අතින් බුෂ් ජනයාට ඉතා සමීප වූ අතර ඔවුන්ගේ සංස්කෘතිය නොදත් ඔවුහූ ගව බැටළු ආදි සතුන් ඇති කිරීම ප්‍රධාන ජීවිකා වෘත්තිය වශයෙන් කරන ලද අතර දඩයම ද කරන ලදී. ලන්දේසීන් විසින් කෘෂිකර්මය සදහා ඉඩම් අල්ලා ගැනීම නිසා මොවුන්ට රට අභ්‍යන්තරයට පලා යාමට සිදු වූ බව පෙනේ.
දකුණු අප්‍රිකාවේ විසූ සියලු ම ප්‍රාථමික ගෝත්‍රිකයන් පොදුවේ ‘හොටෙන්ටොට්වරු’ යන නමින් හදුන්වන ලැබූ අතර විශේෂයෙන් එහි නමාක්‍යූලන්ඩ් (Namaqualand) ප්‍රදේශයේ වාසය කරන ගොත්‍රයක් මේ නමින් හදුන්වනු ලැබේ. ඔවුන් බුෂ්මන් ජාතිකයන් හා හිමිට්වරුන් මිශ්‍ර වීමෙන් ඇති වූ මිනිස් කොට්ඨාසයකැයි විශ්වාස කෙරේ. අප්‍රිකාවේ අනිත් ගෝත්‍ර හා මිශ්‍ර වීමෙන් අද ක්‍රමයෙන් අභාවයට යන ගෝත්‍රයක් ලෙස හොටෙන්ටොට්වරුන් හැඳින්වීමට හැකි ය.
සමහර හොටෙන්ටොට්වරු බුෂ්මන් වර්ගයට සම්බන්ධ නැතැයි ද හම්ටික් වර්ගයට අයත් යැයි ද ඇතැමෙක් කල්පනා කරති. මීට හේතුව හොටෙන්ටොට්වරු එඩේරුන් වීමත් බුෂ්මන්වරු සියල්ල ම දඩයක්කාරයන් යැයි පැරණි අප්‍රිකානූ ශාස්ත්‍රඥයින් (Africanists) විසින් සිතීමත් ය. ශාරීරික කරුණු ද භාෂාව ද සලකා බැලු විට ඔවුහූ නිශ්චය වශයෙන් ම බුෂ්මන් වර්ගයක් බව පෙනෙන බව මර්ඩොක් නමැති මානව විද්‍යාඥයා කියයි. ඔවුන් එඩේරුන් වුව ද සංස්කෘතික අංග අනුව ඔවුන් බුෂ්මන් වර්ග හා ඉතාමත් කිට්ටු ලෙස සම්බන්ධ බව පෙනේ. ඔවුනගෙ එඬේර ලක්‍ෂණ උකහා ගන්නා ලද්දේ නිරිත දිග බන්ටු ගෝත්‍රවලිනි.
හොටෙන්ටොට්වරු බුෂ්මන් වර්ග මෙන් සංචාරක දිවියක් ගත කරති. බුෂ්මන් වාසස්ථාන වැනි වාසස්ථානවල වෙසෙති. තවද බුෂ්මන්වරුන් මෙන් ම විවාහයේ දී මනාලිගේ පක්‍ෂයට දීමනාවක් නොදී ඇගේ මව්පියන්ට සේවය කරති. විවාහය ඒක සේවන මෙන් ම බහු සේවන විවාහ ද පවතී. ඇවැස්ස විවාහය පවතින නමුත් විශේෂයෙන් උචිත ලෙස නොසැලකේ.
ශරීර වර්ණය අතින් හොටෙන්ටොට්වරු කහ මුසු දුඹුරු පැහැයක් ගනිති. ඔවුන්ගේ නාසය පුළුල් ව පැහැදිළි ව පිහිටා ඇත. හකුපාඩ උඩට නෙරා ගොස් ඇති අතර නිකට කුඩා වේ. ඇස් සිහින් ව ඇළ ව පිහිටා ඇත. මොවුන්ගේ නළල් තලය ඉදිරියට නෙරා විත් හිසකේ කෙටි ව බොකුටුවට වැඩී ඇත.
දේශපාලන වශයෙන් හොටෙන්ටොට්වරු ගෝත්‍ර ගණනාවකට බෙදී සිටිති. එක එක් ගෝත්‍රයන්ට විශේෂ පළාත් හා ප්‍රධානීන් වේ. ගෝත්‍ර සෑදී ඇත්තේ වංශ කිහිපයක එකතුවෙනි. මින් එක් වංශයක වයස්ගත අධිපතියෙක් ගෝත්‍රයේ පාලනය භාරව සිටි. ඔහු කටයුතු කළයුතු වන්නේ වංශ ප්‍රධානීන්ගෙන් යුත් මණ්ඩලයක් මගින් ගන්නා තීරණ අනුවයි. එහෙයින් ඔහුගේ බලතල සීමා වේ. හැම වංශයක් ම පවුල් කිහිපයකින් සමන්විත වේ. පවුල්වල ප්‍රධානීන් ඔවුන් එක ආදී කර්තෘ කෙනෙකුගේ පැවැත එන බව විශ්වාස කරන අතර ඔහුගේ නමින් එම පවුල හඳුන්වති. වංශය ඇතුළත විවාහ සපුරා තහනම් වේ. අතීතයේ මෙම ගෝත්‍රිකයන් අතර බහූ බාර්යා සේවනය පැවතුණ ද වර්තමානයේ එය අඩු වී ඇති සේ පෙනේ.
හොටෙන්ටොට්වරු දේශිය භාෂා කිහිපයක් කථා කරති.
ඔවුන්ගේ ප්‍රධාන ජීවනෝපාය වනුයේ සත්ව පාලනයයි. ඔවුහු ගවයන් හා බැටළුවන් ඇති කරති.
එඩේර ජීවිතයක් ගත කිරීම නිසා ඔවුන්ට ස්ථිර නිවාස ඇත. ඔවුන්ගේ නිවාස තනා ඇත්තේ තැනින් තැන ගෙන යා හැකි පරිද්දෙනි. ඒවා බට පතුරු විශේෂයකින් ආවරණය කර තනනු ලැබේ. කණ්ඩායම් වශයෙන් තැනින් තැන තරාබිම් සොයා යන මොවුන් එක් ස්ථානයක නවාතැන් ගන්නා විට නිවාස කවාකාරව තනා ගව, බැටළු, රංචු ඒ මැද රඳවා ඔවුන්ගේ ආරක්‍ෂාව සලසති.
හොටෙන්ටොට්වරුන්ගේ ප්‍රධාන ආහාරය වන්නේ ඇඹුල් කළ කිරි ය. ඒ හැරෙන්නට දඩයම් කරන සතුන්ගේ මස් ද පුළුස්සා කති.
මොවුන්ට යකඩ උණුකර අවශ්‍ය උපකරණ තනා ගැනීමේ හැකියාව ඇත. දඩයමේ දී වැඩි වශයෙන් දුන්න හා හීය පාවිච්චි කෙරේ. අඩි 75ක් පමණ දුර සිටින සතෙකු වුව ද හෙළිමට ඔවුන්ගේ ඊ පහර ප්‍රමාණවත් වේ.
දඩයමෙන් හා සත්ව පාලනයෙන් ජීවත් වන ඔවුන් ඇදුම වශයෙන් ද ගනුයේ බැටළු හමය. ඔවුන් හමින් තනා ගන්නා වස්ත්‍රයකින් ස්ත්‍රී පුරුෂ දෙපක්ෂයේ ම අය යටිකය ආවරණය කර ගනිති. උඩු කය ආවරණය නොකෙරේ. ඔවුන් දරුවන් හදා ගැනීම කෙරෙහි දක්වන්නේ ඉමහත් සැලකිල්ලකි. එය වඳ වී යන ගෝත්‍රයන් තව දුරටත් රඳවා ගැනීමට දරන ප්‍රයත්නයක් විය හැක.
ඔවුන්ගේ අගාමික විශ්වාසය, පූජා විධි පදනම් වී ඇත්තේ සජීවී අජීවී හැම වස්තුවකට ම ආත්මයක් ඇත යන විශ්වසය හා වැස්ස වැනි ස්වභාව ධර්මයේ දායද පවා යම් අදෘශ්‍යමාන බලවේගයන් විසින් ඇති කරන්නේ ය යන විශ්වාසය මත ය. මේ නිසා ආහාර වැස්ස ආදිය පතා අදෘශ්‍යමාන බලවේගවලට කරන පුද පූජා ඔවුන් අතර බහුල ව දක්නට ලැබේ. වර්ෂයක් පාසා වැසි පතා කරන උත්සවය ඔවුන්ගේ සමාජ ජීවිතයේ වැදගත් අංගයක් වේ.
ඔවුන්ගේ සමාජ ජීවිතයේ කැපී පෙනෙන තවත් ලක්‍ෂණයකි උත්සව අවස්ථාවල දී පොදුවේ භුක්ති විදින සාමූහික කෑම වේල, එමගින් ලෙඩ රෝග සුව කිරීම, සම වයස් ගැහැනුන්ට පිරිමින්ට වැඩිහිටි තත්වය ලබා දීම, තරුණ මවක් ශකිතිමත් නිරෝගී දරුවන් ඇති මව්වරුන් කණ්ඩායමකට හඳුන්වා දීම, වැන්දඹු වූවත් අලුත් සැමියෙකු හෝ භාර්යාවක වෙත ළං කිරීම මගින් ඔවුන්ට සමාජයේ තැනක් දීම ආදී කටයුතු රැසක් ඉටු කිරීමට බලාපොරොත්තු වේ.
ගෝත්‍ර කිහිපයකින් සමන්විත වූ මෙම මනුෂ්‍ය කොට්ඨාසයේ එකිනෙක ගෝත්‍රය තම තමන්ගේ පාරම්පරික නායකයෙකු යටතේ වෙන වෙන ම ජීවත් විය. සමාජීය වශයෙන් බලන කල්හි ඔවූහු පිතෘ මූලික බහීර්ජන්‍ය කුලවලට සංවිධානය වී සිටි අතර අවැස්ස නෑනා මස්සිනා විවාහය ක්‍රමය අනුගමනය කළහ. වන ප්‍රදේශවල හෙටෙන්ටු ජනයාගේ ආගම ප්‍රධාන වශයෙන් සර්ව සජීවවාදී ඇදහීම්වලින් හා වර්ෂාව ඇති කිරීමට හේතු වන ස්භාවික වස්තූන්ට ජීවාරෝපණය කිරීමෙන් මවා ගන්නා ලද වීරයන්ට පිදීම වුව ද නගරාශ්‍රිත ජනයා මුළුමනින් ම ක්‍රිස්තියානි ආගමට අයත් වෙති. කේප් පළාතේ හෙටෙන්ටු ජනයා කළු ජාතීන් සමඟ මිශ්‍ර වීම හේතු කොට ගෙන ඔවුන් වෙන් කොට හඳුනා ගැනීමට ඉතා උගහට වේ. නිරිත දිග අප්‍රිකවේ පසළොස් දහසක් පමණ වූ නව කුඩා ගෝත්‍රිකයන් ඔවුන්ගේ හැමටික් භාෂාව රැකගෙන ඇති නමුදු සංස්කෘතිය සම්පූර්ණයෙන් අතුරුදහන් වී ඇත. ක්‍රමයෙන් සංඛ්‍යාව හීන වී ඇති අතර ගොවිතැනෙහි ද බහුල ව යෙදෙති.
(කර්තෘ: එච්.ඇල්. සෙනෙවිරත්න: 1961; පණ්ඩුල ඇඳගම: 1969; දේවිකා ප්‍රියදර්ශනී එදිරිවීර: 1971)
(සංස්කරණය නොකළ)
