අනෝමා
ඉන්දියාවේ අවුද් (අයෝධ්‍ය) ප්‍රදේශයේ පිහිටා තුබුණු කුඩා ගඟකි. මහාභිනිෂ්ක්‍රමණය කරද්දී සිද්ධාර්ථ කුමාරයා මේ ගඟින් එතර වූ බවත් එහි ඉවුරේ දී දැළිරැවුල් කපා හිස මුඬුකොට ගැනීමෙන් පසුව ඝටීකාර මහාබ්‍රහ්මයා විසින් පිළිගන්වන ලද පිරිකර හැද පෙරව පැවිද්දකු වූ බවත් ජාතකට්ඨකථාවෙහි සඳහන් වෙයි. කපිලවස්තුවෙහි හෙවත් කිඹුල්වත් පුරෙහි සිට යොදුන් 30ක් නැගෙනහිරින් අනෝමා ගඟ පිහිටා තුබුණු බව ජාතකට්ඨකථාවෙහි දැක්වෙතත් ලලිත විස්තරයෙහි එන තොරතුරුවලට අනුව මෙය පිහිටා තුබුණේ කිඹුල්වත් පුර සිට යොදුන් හයක් නැගෙනහිරිනි. අනුපිය (බ.) අඹවනය පිහිටා තුබුණේ මේ නදියේ ඉවුරක් අසබඩ බව ජාතක පොතෙහි සඳහන් වෙයි. අවුද් ප්‍රදේශයේ බස්ති දිස්ත්‍රික්කයේ පිහිටා ඇති දැනට "කූද්වා" නමින් හැඳින්වෙන නදිය පැරණි අනෝමා ගංගාව යයි ඒ.සී. කාලයිල් මහතා කල්පනා කරයි. අනෝමා නදිය පළලින් අඩ ඉස්බක් හෝ අට ඉස්බක් හෝ අටසිය රියනක් වී යයි බෞද්ධ ග්‍රන්ථයන්හි සඳහන් වන නමුත් වර්තමාන කූද්වා නදිය එතරම් පළල නැත.
(සංස්කරණය:1963)
