ධම්මපාල
ධම්මපාල
ත්‍රිපිටකයට පාලි අටුවා ලියා මහත් සේවයක් කළ අටුවාචාර්ය බුද්ධගෝෂ හිමි සේ ම අගනා සේවයක් කළ අටුවාචාර්යවරයෙකි, ධම්මපාල හිමි. මේ නමින් ම හැඳින්වෙන තවත් උගතුන් තිදෙනකු වුව ද මුන් වහන්සේ ආචරිය ධම්මපාල නමින් වඩාත් ප්‍රසිද්ධ ය.
මොහු ජීවත් වූ කාලය ස්ථිර ව නිර්ණය කළ නොහැකි වුවත් බුද්ධඝෝෂ හිමියන්ට පසු ව ජීවත් වූ බව පෙනේ. සාසන වංශය නම් ග්‍රන්ථය මොහුගේ තොරතුරු බිඳක් සපයා තිබේ. ධම්මපාල ලංකාවට ආසන්න දමිළ රාජ්‍යයක් වූ බදරතිත්ථයේ උපන්නේ ය. ඔහු කාංචි පුරයේ මහාමාත්‍යයකුගේ වැඩිමහල් පුත්‍රයා බවත් ළදරු කල සිට මහා ප්‍රාඥ ලක්ෂණ පෙන්නුම් කළ බවත් පෙනේ. තරුණ වියට එළඹි ඔහු රුවින් ද නුවණින් ද වැඩුණේ ය. ඔහුගේ මේ ලක්ෂණ කෙතරම් ප්‍රසිද්ධ වී ද යත් කාංචිපුරයේ රජු සිය දියණිය මොහුට විවාහ කර දීමට සූදානම් කළේ ය. තම ජීවිතයේ අභිමතාර්ථ පිළිබඳ ව මනස යොමු කළ ධම්මපාලතුමා මෙයින් බේරා ගන්නා ලෙස බුදු පිළිමයක් අබියස යාඥා කළේ ලු. දෙවියන් මොහු ගෙන ගොස් එයින් ලී 100ක් ඈත කඳු මුදුනක ආරාමයක සැඟවීලු.
ආරාමයේ පිළිමගෙයි සැඟවී උන් මොහු දුටු භික්ෂූන් සොරෙකැයි බිය වූ බවත් තම කථාව ඔවුනට පවසා, තමාට අවශ්‍ය ධර්‍ම ශාස්ත්‍රය ඉගෙනීම බව ඔවුන්ට ඒත්තු ගැන්වූ බවත් කියැවේ. ඔහු කෙරෙහි පැහැදුණු භික්ෂූන්ගෙන් ධම්මපාල නිරතුරුව ම ධර්‍ම ශාස්ත්‍රය උගත්තේ ය. ඉගෙනීමෙන් පරතෙරට ගිය ධර්‍මමපාල හිමි කලක් ඉන්දියාවේ නාලන්ද විශ්ව විද්‍යාලයේ ප්‍රධානාචාර්ය ධුරය ද දැරී ය. හියුං සියංගේ ග්‍රන්ථයේ දැක්වෙන ආකාරයට මෙතුමා කුශපුරයේ ජීවත්වන කාලයේ මිසදිටුවන් ගණනාවක් හා වාද කොට ඔවුන් පරදවාලී ය. විශාකා දේශයේ දී සත් දිනක් ඇතුළත හීනයානික ආචාර්යවරුන් සියයක් හා වාද කොට ඔවුන් පරදවා ලී ය.
ධම්මපාල වඩාත් වැදගත් වන්නේ ඔහු විසින් විරචිත ග්‍රන්ථ රාශිය නිසයි. ඛුද්දක නිකාය කෙරෙහි විශේෂ ඇල්මක් දැක් වූ නිසාදෝ ඛුද්දක නිකායට අයත් ථෙර ගාථා, ථෙරී ගාථා, උදාන, විමාන වත්‍ථු, පේත වත්‍ථු, ඉතිවුත්තක චරියා පිටක ආදියට අටුවා ලිවී ය. නෙත්තියට අටුවාවක් හා ටීකාවක් ද බුද්ධගෝෂයන්ගේ විසුද්ධි මග්ගයට ද මොහුගේ කෘති අතර වේ. ධම්මපාලතුමන් ඉහත කී ග්‍රන්ථ කළ බව ග්‍රන්ථ වංශ නම් ග්‍රන්ථයේ සඳහන් වන අතර, මොහු ශ්ලෝක 25,000කින් යුත් ශබ්ද විද්‍යා සංයුක්ත ශාස්ත්‍රය හා ශක ශාස්ත්‍ර වෛපුල්‍ය වර්‍ණනා යන ග්‍රන්ථ කළ බව හියුං සියංගේ වාර්තාවේ කියැවේ. ආචාර්ය ධර්‍මමපාල කාංචි පුරයට මහත් ආඩම්බරයක් වූ බව පැහැදිලි ය. ක්‍රි.ව. 640 දී හියුං සියං කාංචි පුරයට ගිය අවස්ථාවේ එහි නිවැසි භික්ෂූන් ධම්මපාල කාංචිපුරයේ උපන්නකු බව පැවසීලු. දකුණු ඉන්දීය ද්‍රවිඩ ජාතිකයකු වූ මොහු සිංහල හා ද්‍රවිඩ අටුවා පාලියට හැරවීමෙන් ද ඒවා පිළිබඳ විවරණයන් කිරීමෙන් ද අනාගත පරම්පරාවට කළ සේවය අති විශිෂ්ඨ ය.
ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ
හියුං සියැංගේ භ්‍රමණ වෘත්තාන්තය
The PALI LITERATURE OF CEYLON - g. p. mALALASEKARA
(කර්තෘ: අඥ‍ාතයි)
(සංස්කරණය නොකළ)
ධම්මපාලාචාර්‍ය්‍යතුමා
බුද්ධගෝෂාචාර්‍ය්‍යයන් සම්පාදනය නොකළ කුදුගොත් සහියේ අටුවාවලින් වැඩි හරියක් ලියා තිබෙන්නේ ධර්‍මපාලාචාර්‍ය්‍යන් විසිනි. මෙතුමා විසින් උදාන, ඉතිවුත්ත, පේත වත්‍ථු, විමාන වත්‍ථු, චරියා පිටක, අටුවා ද නෙත්ති අටුවාව ද විශුද්ධිමාර්‍ගයේ ටීකාව ද මුල් සහිතුනේ ටීකා ද ලියන ලදහ. විශුද්ධිමාර්‍ගටීකාව හා සඟටීකා ලීවූ බැවින් මෙතුමා බුද්ධඝෝෂ කාලයට පසුව විසූ බවට විවාදයක් නැත. මෙතුමා දකුණු ඉන්දියාවේ නාගපට්ටනමේ බදරතීර්‍ථ විහාරයෙහි විසූ බව නෙත්ති අටුවාවෙන් පෙනේ. මේ නාගපට්ටනම වනාහි වර්තමාන නන්පෝර් නුවරට සැ.34ක් නැගෙනහිරින් මූදුබඩ පිහිටි වරායක් සහිත නුවරකි. මෙකල්හිත් මෙහි පොළොව කණින විට බෞද්ධ පුරාවස්තුවල නෂ්ටාවශේෂයක් දකින්ට ලැබෙන බව කියත්.
බුද්ධඝෝෂ කාලයෙන් ශතවර්‍ෂයකට පසුව විශ්වවිඛ්‍යාත නාලන්දා විශ්ව විද්‍යාලයේ ප්‍රධාන ධුරය දැරූ ධර්‍මපාල නමැති මහපඬිවරයෙක් විය. එතුමා විසින් මහායානික ධර්‍මග්‍රන්ථ මහත් රාශියක් සම්පාදිත විය. පාළි අටුවා ලිවූ ධර්‍මපාලාචාය්‍යතුමා ථෙරවාදියකු වූ බැවින් නාලන්දාවේ සිටියේ එනමින් යුත් අන්‍යාචාර්‍ය්‍යවරයෙකැ'යි කිය හැක. නමුත් ඒ මහායානික මහාචාර්යවරයාගේ ජන්මභූමියත් දකුණු ඉන්දියාවේ කාඤ්ඤචිපුරයයි. මේ කාඥචිපුරය (කඥචිවේරම්) වනාහි චෝළමණ්ඩලයේ පල්ලව රජුන්ගේ අගනුවර විය. හින්දුන්ගේ ශුද්ධ නගර හතෙන් එකක් ද මේ කාඤචිපරයෙහි ම හෝ ඒ අසළ උපන්නකු විය යුතුයි.
අටුවා ලිවූ ධර්‍මපාලාචාර්‍ය්‍යතුමා විසූ කාලය මේ තාක් නිශ්චිත නොවූවකි. එයට කිසි ම සාධකයක් මේ තාක් ඉතිහාස ගවේෂකයන් විසින් සොයා නොගන්නා ලදි. නමුත් ඒ තෙරුන්ට විශුද්ධිමාර්‍ග ටීකාව ලිවීමට ආරාධනා කර තිබෙන්නේ සද්‍ධගාම පිරිවෙන් වැසි දාඨානාග නම් තෙරනමකි.
“ආයාචිනො සිද්‍ධගාම - පරිවෙනනිවාසිනා
ථෙරෙන දාඨානාගෙන සුද්‍ධාචාරෙන ධීමතා”
යන ගාථාවෙන් එය ඔප්පු වෙයි. මේ සිද්‍ධාගම හෝ සින්‍ථගාම පිරිවෙන තිබුණේ ලක්දිව ය. එය ක්‍රි.ව. 973 දී රාජ්‍යයට පැමිණ සිවුවෙනි සේන රජු විසින් කරවන ලද බව මහාවංශයේ 54 වෙනි පරිච්ඡේදයේ තිබෙන
“පරිවෙණ සන්‍ථගාමං කාරෙත්වා වුත්තමත්තනා
ලොකං පුත්තංව පාලෙත්වා තිවසෙසන දිවංගතො” යන ගාථාවෙන් පෙනේ. මහාවංශයේ ඒ පරිච්ඡේදයේ ම 36 වෙනි ගාථාවෙහි දාඨානාග තෙරුන්ගේ නම දැක්වේ. “ලක්දිවට අලංකාරයක් වූ අරණ්‍යවාසී වූ දාඨා නාග තෙරුන් ලවා ඒ රජ අභිධර්‍මය දේශනා කෙරෙව්වේ”යි ඒ ගාථාවෙන් කියවේ. ඒ දේශනාව කරවා තිබෙන්නේ සේන රජ නොව ක්‍රි.ව. 976 දී රාජ්‍යයට පැමිණි සිවුවෙනි මිහිඳු රජු ය. මෙහි කී සේන රජු රාජ්‍යය කර තිබෙන්නේ අවුරුදු තුනක් පමණයි. තමා පැවිදි ව විසූ ආරාමයෙහි ඒ රජු විසින් සිද්‍ධගාම පිරිවෙණ කරවන ලදි.
මෙසේ අපට සිද්‍ධාගම පිරිවෙණ ද දාඨානාග තෙරනම ද සොයා ගත හැකි විය. මේ තෙරන ලක්දිවට අලංකාරයක් වූ රාජපූජිත උතුමකු වූ බැවින් විශුද්ධි මාර්ග ටීකාව ලිවීමට ආරාධනා කෙළේ මේ තෙරනම ම යයි පිළිගත යුතු ය. මෙතුමා ජීවත් වූයේ ක්‍රි.ව. 976 පමණේ දී ය. එබැවින් ධර්‍මපාලාචාර්‍ය්‍යතුමාත් ඒ කාලයේ දී විසූවේ යයි නිශ්චය කළ යුතු ය. මෙය බුද්ධඝෝෂ කාලයෙන් ශතවර්‍ෂ හතරකට පමණ පසු ය. නාලන්දාවේ ධර්‍මපාලාචාර්‍ය්‍යතුමා විසුවේ සයවෙනි ක්‍රිස්තු ශකාබදයේ අග කොටසේ දී ය.
(කර්තෘ: පොල්වත්තේ බුද්‍ධදත්ත හිමි:)
(සංස්කරණය නොකළ)
