මූර්ජාව
(Syncope). හීන වූ සත්ව ගුණය හෙවත් විෂම ධෛර්‍ය්‍යය එඩිතරකම ආදී උදාර ගුණයන්ගෙන් තොර වූ බියසුලුබව, හදිසියේ කැළබෙන ස්වභාව ආදී දුබල ආධ්‍යාත්මික තත්‍වයන්ගෙන් යුක්ත වූ දේහශක්තිය ඇත්තාවූ හෝ නැති ස්ත්‍රී පුරුෂයන්ට මූර්ජාව වැළදේ. බාහිර හෙවත් ආගන්තුක හේතුන් කරණ කොට ගෙන සිත කැළඹීමෙන් ද සෑදෙන්නේ එවැන්නක් ම ය.
සංඥාව නොහොත් හැඟීම වහනය වන නාඩීන්ගේ ක්‍රියාකාරී ශක්තිය කිදුනාවූ වාතාදී දෝෂයන්ගේ විකෘතියෙන් වැසීගිය කල සැපදුක් නොදැනෙන්නා වූ මූර්ජාව හටගත් මිනිසා දර දණ්ඩක් මෙන් ඇදවැටේ. මෙසේම සර්‍ප දෂ්ඨයෙන් විෂ වේගය පැතිර ගිය කල්හි ද මිනිසා මළ එකක්හු මෙන් මූර්ජාවෙයි. ඊට විෂ මූර්ජාව යයි කියනු ලැබේ. අෂ්ටාංග හෘදයසංහිතාවේ මූර්ජාව සිව්වැදෑරුම් කොට දක්වා ඇතත් සූශ්‍රැත සංහිතාවේ ප්‍රභේද සයකින් දක්වා තිබේ. ත්‍රිදෝෂ හා මූර්ජාවන්ට හැර මද්‍යයෙන් හා විෂ හේතුවෙන් වැළදෙන මූර්ජාවන් අනිත් දෙක ය. මද්‍යත්‍ය නිදානයෙහි සතර වෙනි මදයෙන් මත් වූ තැනැත්තේ බිඳුනාවූ දරදණ්ඩක් මෙන් ද මළ එකක්හු මෙන් ද ඇද වැටෙන නියාව දක්වා තිබේ. වෙසෙසින් ම මූර්ජා රෝගයෙහි ප්‍රමුඛ වන්නේ පිතයි. ශෝකනය දෙක්හි ද වන මූර්ජාවෙනි. වාතය හා පිත් කෝපය බෙහෙවින් ම හේතුවේ. තද ශෝකයක් ඇති වූ විට මූර්ජාවීම නොයෙක් විට දක්නට ලැබේ. බිය වීමෙන් ද එසේ ම ය. අපස්මාර රෝගයට අයත් සමහර ලක්‍ෂණ ද ඇති වන්නේ නිදන්ගත මූර්ජාවට ය. රක්තය හෙවත් ලෙස පාංච භෞතික ගුණයෙන් යුක්ත වන්නේ ය. එහි පෘථිවි ධාතුව සහ ජලජ ගුණයන් කැළඹුණු කල මූර්ජාව වැළදේ යනු ද ශාස්ත්‍රීය මතයයි. සංයෝග කරනු ලබන ද්‍රව්‍යයන්ගේ රළු බව අධික වූ කල මද්‍යපානයෙන් මෝහය හෙවත් මුලාව ඇති වේ. එහි අන්තය ද මූර්ජාවයි.
විෂ වර්ගයක් ආඝ්‍රානය කිරීමෙන් හෝ යට කී පරිදි විෂ ශරීරගත වීමෙන් මූර්ජාවන තැනැත්තේ කම්පනය අධික නිද්‍රාව ශරීරයේ දැඩි බව යන උපද්‍රවයන්ගෙන් ද පෙළෙයි. විෂ මූර්ජිත රෝගියා බෙහෙත් ඔරුවෙහි ගැලීමෙන් හා විෂ වේගය අධොගතකරණ නස්‍ය හා ඖෂධ යෙදීමෙන් බොහෝ විට සුවය ලබයි. අනිත් මූර්ජාවන්ගෙන් පෙළෙනවුන්ට පවන්සැලීම, මඳුන් ආදී ශීතල දැය ගමා ආලේප කිරීම, සිහිල්පැන් පෙවීම, මිහිරි සුවදැති දෙය ආඝ්‍රානයට සැලැස්වීම යන උපායන් යෙදීමෙන් සුවය ලැබේ. මූර්ජාව නිතර නිතර සෑදෙන රෝගයක්වැ පවත්නා කල ගිතෙල් හා මධුර වර්ගවලින් සාදන ලද පාන වර්ග ශීතල සහ වාත්ඨ කෂායන් සාදා පෙවීම, කිරි හා ජාංගල මාංසයෙන් පිසූ රස හෙවත් යුෂ වර්ග දීම ද ප්‍රථ්‍ය වේ. විශේෂයෙන් රත් හැල්සාලෙන් පිසු බත මූර්ජා රෝගයට හිත යයි කියනු ලැබේ. ආගන්තුක මූර්ජාවන්ට ශිරෝ විරේක හෙවත් නශ්‍ය කිරීම හා වමනය කර වීම ද හිතකර වන්නේ ය.
(කර්තෘ: පී.ඇම්.පී. අභයසිංහ: 1964)
(සංස්කරණය නොකළ)
