අයිසිස්
ඔසයිරිස් මැයගේ සැමියා ද සොහොයුරා ද වේ. ජෙබ් නට් (පොළොව හා අහස) දෙදෙනා දෙමාපියෝය. නෙප්තිස්, සෙත් යන මොව්හු සහෝදරයෝය. හෝරස් පුත්‍රයාය. සෙත් ඔසයිරිස්ගේ බලවත් සතුරා විය. ඔහු විසින් ඔසයිරිස් මරා ගඟට දමනු ලැබූ විට අයිසිස් විලාප නඟමින් ඔහු සැම තැන ම සොයන්නට වූවාය. අන්තිමේ දී එක් වෙරළක් අසබඩ දී ඔසයිරිස්ගේ මළකඳ ඇයට හමුවිය. අයිසිස් සිය පුත්‍රයා වූ හෝරස් ද සෙත්ගෙන් ආරක්ෂා කර ගත්තේ ඉතා අමාරුවෙනි. මනුෂ්‍ය ඉන්ද්‍රජාලිකාවක වූ අයිසිස් දේවත්වය ලබා ගත් හැටි "රා" නම් දෙවියා හා සම්බන්ධ මිථ්‍යාකථාවෙක සඳහන් වේ.
මිසර ආගමික දේවගණයෙහි ලා අයිසිස්ට ලැබුණේ ඉතා වැදගත් ස්ථානයකි. කල්යාමේ දී සියලු දෙවඟනන් අතුරෙහි අතිශ්‍රෙෂ්ඨ වූ මෝතොමෝ දෙව්ලොව, මනුලොව, පාතාලය හා මුහුදෙහිත් අධිපතිනිය ද ජීවිත හා මරණ පිළිබඳ ආඥාදායිකාව ද එසේ ම මිනිසුන්ගේ ඉරණම තීරණය කරන්නාවූ අසහාය දෙවඟන ද බවට පත් වූවාය. අයිසිස් ඔසයිරිස් දෙදෙනාට මිසරය මුළුල්ලේ ම එකසේ වන්දන මානන පැවැත්වූ බව හෙරෝඩොටස් සඳහන් කරයි. ග්‍රීකයන් ඇය ඩෙමිටර් සේ සැලකූ බව ද ඔහු කියයි. අයිසිස්ට කැප කළ විශාල ම දේවස්ථානය පිහිටා තිබුණේ නයිල් ගඟේ ඩෙල්ටාව මධ්‍යයෙහිය. නයිල්ගඟේ ජලමට්ටම නැඟීම අයිසිස් දෙවඟන ඔසයිරිස්ගේ වියෝගයෙන් වැලපීම නිසා සිදුවන බවත් ගං වතුරෙන් කුඹුරු යටවීම ඇය හෙළු කඳුළු නිසා සිදුවන බවත් මිසරදේශිකයෝ විශ්වාස කළහ.
අයිසිස් ලබ්ධිය ග්‍රීසියේ පැතිර ගියේ තුන්වැනි ශත වර්ෂයේ මුල්කාලයේ දීය. දෙවැනි පියුනික් යුද්ධයෙන් පසු මෙය රෝමයේ ස්ථිරව ම මුල්බැස ගත්තේය. ක්‍රි.ව.6 වැනි ශතවර්ෂය තෙක් ම එය හෝරස් හා සෙරපිස් (අපිස් බ.) වන්දනාව සමඟ මිශ්‍රිත වූ අයිසිස් ලබ්ධිය රෝම අධිරාජ්‍යයේ ප්‍රධාන ආගමව පැවැත්තේය. මේ ලබ්ධිය සිසිලිය, සාර්ඩිනියාව, මොරොක්කෝව, ස්පාඤ්ඤය, ප්‍රංසය, බ්‍රිතාන්‍යය, ජර්මනිය ආදි රටවල ද පැතිර තිබුණු බව හෙළි වී තිබේ.
(සංස්කරණය:1963)
