අඹවිදමන-1
පත්තිනි දෙව් දුව "අඹපත්තිනි" නමින් ප්‍රසිද්ධ වූ පරිදිත් ඇය අඹයෙක පිළිසිඳ ගැනීමෙන් පෑ බලමහිමයත් විස්තර කැරෙන සිවුපැදි කාව්‍යයෙකි. ප්‍රමාණයෙන් පද්‍ය 158ක් වේ. මහනුවර සමයෙහි කරන ලද්දක් යැයි හැ‍ඟේ. කර්තෘහුගේ නාමය අප්‍රකාශිතයි. "නැණවත් කිවිනට විනා මෙහි පද රස නො දැනේ"යි කීමෙන් කිවියා තමා වියත් කවියකු බව හඟවා ඇතත් කාව්‍යයෙන් එබඳු ව්‍යක්ත ස්වරූපයක් නොපෙනේ.
කථා සාරය මෙසේයි: නළලෙහි ද නෙතක් පිහිටි පඬිරජ ඊශ්වරයා මෙන් යසසට පැමිණ වැජැඹෙන්නට වන. එය නොරිස්සූ ශක්‍රයා පඬිරජුගේ දළ නෙත මකා සාමාන්‍ය මිනිස් ගණයෙහි හෙළීමෙන් ඔහු අයසට පත්කරලන්නට මාන බැලීය. ඒ සඳහා කළයුත්ත කරන්නට හේ පත්තිනියට කීය. ඕතොමෝ එයට එකඟ වූවාය.
පඬි රජුගේ උයනෙහි වූ එක් අඹ ගසෙක අකල් අඹ කැනක් අටගති. එහි මැද සිටි අඹයෙක පත්තිනිය පිළිසිඳ ගත්තීය. එබැවින් එය දුටුවන් මන‍දොළ වඩමින් රන්වන් රස් විහිදුවා බැබළෙමින් මෝරා විලික්සව සිටියේ අපූර්ව ස්වරූපයක් පෑය. "රටට මතු පැමිණෙන විපතක පෙර නිමිත්තක් වශයෙන් හටගත් අඹයක් වනැ"යි කවුරුත් සිතූහ. වහා ම ඒ අරුම අඹය නෙළා රටින් බැහැර කරන මෙන් රජුගෙන‍් නිකුත් වූ අණ ක්‍රියාවේ යෙදිණ.
නොයෙක් දෙසින් පැමිණි සමත් දුනුවායන් දන්නා තරම් මාන බලා විදත් අඹය නෙළා ගත නොහී පසුබට වූ පසු ශක්‍රයා ඉතා අබල දුබල ජරපත් මහලු වෙසක් ගෙන අඹය විද හෙළන්නේමැයි කියන බසට මහජනයා කරන අවමන් විඳිමින් වෙවුල වෙවුලා එන සැටිත් ඔහු අඹය විද හෙළීමෙන් පාන වික්‍රමයත් මේ කාව්‍යයෙන් විස්තර වෙයි. අඹය බිම හෙලනු බැලීමට උඩ බලත් ම නටුවෙන් වගුළ කිරි බිඳක් ඇස වැටීමෙන් පඬි රජුගේ දළ නෙත මැකී ගියේය. මේය කථාසාරය. [ පත්තිනි හෑල්ල ද අඹවිදමන-2 ද. බ.]
(සංස්කරණය:1963)
