අරවල්ලි
මෙය වයඹදිග ඉන්දියාවේ රාජ්පුතානා ප්‍රදේශයෙහි නිරිත සිට ඊශානයට හුරුව විහිදී ඇති කඳු පන්තියකි. ගුජරාටයේ සිට දිල්ලියට ආසන්න පෙදෙස් දක්වා වැටී ඇති මෙම කඳු පන්තියෙහි දිග සැතැපුම් 430ක් පමණ වේ. උදයපූර් සමීපයේ දී මෙහි සාමාන්‍ය උස අඩි 4,000ක් පමණ වුව ද දිල්ලිය සමීපයේ දී අඩි 1,000ක් පමණ වේ. ජෝධ්පූර්-ජායිපූර් ප්‍රදේශයහි දී අරවල්ලි කඳු ඉතා මිටිය. සමහර විට මෙය ජෝධ්පූර්-ජායිපූර් සැදකපොල්ල ලෙස ද හැඳින්වේ. මෙම කඳුවැටියෙහි ඉතා ම උස් ශිඛරය අඩි 5,650ක් පමණ වූ ආබු කන්ද (බ.) ය. ඊශානදිග අරවල්ලි කඳුවැටියෙහි සමහර කොටස් ඉන්දු ගංගා නදීන්ගේ දියළු පසින් වැසී ඇතත් එසේ නොවැසුණු කුඩා හෙල්වැටි ද දක්නට ලැබේ. අරවල්ලි කඳුවැටියෙහි වයඹට මුහුණ ලා ඇති බෑවුම අනෙක් බෑවුමට වඩා ප්‍රපාතාකාරය. එමෙන් ම මේ කඳු වැටියෙන් වයඹ දිගට වූ පෙදෙස වැලිතලාවකි. සම්භාර්හි සිට උදයපූර් දක්වා ගංගානදියත් කැම්බේ නදියත් අතර පවතින දියබෙත්ම සෑදී ඇත්තේ අරවල්ලි කඳුවලිනි.
භූවිද්‍යානුකූලව බලන කල අරවල්ලි කඳු ප්‍රධාන වශයෙන් ඇල්ගොනිකන් හියුරෝනියන් සමයට අයත් තිරුවාණ හා සිස්ට් පාෂාණයෙන් සෑදී ඇති අරවල්ලි ප්‍රදේශයෙහි කඳු ඇති වූයේ ප්‍රාක් ටොරිඩෝනීය යුගයේ දී යයි සලකනු ලැබේ. මෙසොසොයික යුගයේ දී ඛාදනය හේතු කොට ගෙන අඩ තැන්නක් බවට පත් වූ මේ ප්‍රදේශය නැවත පර්වත කරණයට භාජන වූයෙන්, ප්ලයිස්ටොසීන යුගයේ දී එහි සමහර කොටස් අඩතැන්නකට සමාන වන තෙක් යළිත් ඛාදනය වී යයි සලකනු ලැබේ.
අරවල්ලි කඳු ප්‍රදේශයේ සාමාන්‍ය වාර්ෂික වර්ෂාපතනය අඟල් 18ක් පමණ වේ. එහෙත් අබු ශිඛරයට අඟල් 50ක පමණ වාර්ෂික වර්ෂා පතනයක් ලැබේ. සාමාන්‍යයෙන් වර්ෂාව නිරිත දිග ප්‍රදේශයෙහි වැඩිය. මේ කොටසෙහි වනාන්තර තිබෙන නමුත් සෙසු පෙදෙස්වල වැවෙන්නේ ශුෂ්ක ශාක වර්ග පමණකි.
