නිලඹේ

දෙවන රාජසිංහ (1634-87) රජුගේ ආරක්ෂිත නගරය විය. එය මහනුවර-ගලහ පාරේ පසළොස්වන සැතපුම් කණුව අසල මුල්හලුවා ඔය ඉවුරෙහි පිහිටා තිබුණි. නල්වන් දිය යන අර්ථය දෙන නිප් අඹ අයන දෙපදය සන්ධි වීමෙන් නිලඹ යන වචනය සෑදී අනතුරුව නිලඹේ වශයෙන් ව්‍යවහාරයට පත් ව තිබේ.

1664 ඇසළ පෙරහැර පැවැත්වීමට මේ රජ ඉඩ නොදුන් නිසා කිපුණු රටවැසියෝ රජුට විරුද්ධ ව කැරලි ගැසූහ. 1664 දෙසැම්බර් 21 වැනි දින මහජනයා නිලඹේ නුවර වටලා රජමාළිගාව අල්ලා ගත්හ. මේ අවදානම් අවස්ථාවේ දී වෙස්වලාගෙන හඟුරන්කෙත ගලඋඩ බළකොටුවට පලා යාමට රජතුමාට සලසා දුන්, රජතුමාට සමාන රූ පසුවෙන් හෙබි, අලුවිහාරේ මහලු මුදලි තෙමේ රාජ විලාශයෙන් ශ්‍රී යහනෙහි සැතපී සිටියේ ය. කැරලිකරුවන් රජතුමා යැයි කියා රැවටී මරාදැමුවේ ඔහු ය. පසුව කැරැල්ල මැඬලූ රජතුමා තමා වෙනුවෙන් දිවිදුන් මුදලියාගේ පුතාට වණිගසේකර නාමය හා රන්පට බඳවා සම්මාන දෙවා ඊට නිසි ඇඳුම් ආයිත්තම්, ඉඩම්, කුඹුරු සහිත ව ප්‍රදානය කරන ලද බව අලුවිහාරේ වණිගසේකර සන්නයෙහි දැක්වේ.

එදා නිලඹේ නුවර අද නිල්ලඹ වත්තට අයත් ව යටපත් වී ඇත. රාජ මාළිගාවේ නටබුන් ස්වල්පයක් පමණක් දැනට එහි දැකිය හැකි ය.

(කර්තෘ: සෝමපාල ජයවර්ධන)

(සංස්කරණය නොකළ)