නෙරෙංචි
නෙරෙංචි
නෙරෙංචි යනු දෙමළ බසින් ගොකටු (ගොකඳුර)වලට ව්‍යවහාර වන නාමයයි. එය හෙළබසට ද තත්සම වී තිබේ. හීන් ගොකටු හෙවත් පරන් නෙරෙන්චි ද මහ ගොකටු හෙවත් මහ නෙරෙන්චිවලට ඇත් නෙරෙන්චි යැයි කියති. ලක් දිව ගොකටු හෙවත් නෙරෙන්චි හතර වර්ගයක් ඇත. හීන් නෙරෙංචි, මහ නෙරෙංචි, මුහුදු නෙරෙංචි, වල් නෙරෙංචි යන මොවුහු ය. වෙසෙසින් ම බෙහෙතට ගනු ලබන්නේ හීන් නෙරෙංචි ය. හින්දි බසින් මොටේ ගොඛරු යයි කියන හීන් ගොකටු ඉන්දියාවේ ද ඖෂධ යෝගයන්ට ගනු ලබන බව පෙනේ. රංකිරි ගොකටු යැයි තවත් වෘක්ෂ වර්ගයක් ඇත ද එය නෙරෙංචි පවුලට අයත් නොවේ. ඒ ගසේ පෝඳාත්තෙන් වැගිරෙන දිලිසෙන කසාවන් යුෂය පැරණි සිත්තරුන් විහාර චිත්‍ර කර්මාන්තයෙහි ද යොදන ලදි. රංකිරි ගොකටු යුෂ ප්‍රත්‍යක්ෂ වූ මුත්‍ර කාරක ඖෂධයෙකි. සෙම්බු නෙරෙංචි නම් තවත් වර්ගයක් බෙහෙත් කඩවල විකිණීමට තබා ඇත. ඇතැම් වෛද්‍යයෝ ඒවා රෝගීන්ට නියම කරති. එය ගොකටු හෙවත් නෙරෙංචිවල ප්‍රතිනිධියක් ද නොවන්නේ ය.
නෙරෙන්චි ගුණ විසින් ශීතන්‍වීර්යයි, මධුර රසයි, මධුර විපාකයි, බලකාරකයි, මුත්‍රශොධකයි, කුසගිනිවඩයි, ශුක්‍රවඩයි, පුෂ්ටිකාරක ද වේ.
ආමයික ප්‍රයොග විසින් අශ්මරී, ප්‍රමෙහ, ශ්වාස, කාස, අර්ශස, මුත්‍රකෘමැජ, හෘද්රෝග සහ වායුනාශක ද වේ.
ගොක්ෂුර බිජගුණ ශීතවීර්යයි, මුත්‍රකාරකයි, වෘෂ්‍යයි, ආයුවර්ධකයි, ආමයිකනුයොග ශොථා ශුක්‍රමෙහයි, මුත්‍රකෘවජ්‍රනසයි.
(කර්තෘ: පී.ඇම්.පී. අභයසිංහ)
(සංස්කරණය නොකළ)
ඇත් නෙරෙන්චි
(Pedalium murex l.). ඇත් නෙරෙන්චි වනාහි පෙඩලියේසි (Pedaliaceae) කුලයට අයත් අඩියක් පමණ උස ඇති පැළෑටියකි. බොහෝ අතු බෙදුණු ගන කඳක් ඇති නිසා එය තරමක් රළුය. කොළ මංසලය, සම්මුඛය. ඒවායේ උඩ පැත්ත සිනිඳුය, බූ සහිතය, මල වකුටු වූ නටුවක් සහිතය, තනිය, කහපාටය. මුකුටයේ පාදයෙහි ඇතුල් පැත්තත් සූත්‍රිකා පාදත් බූ සහිතය. අඟල් 3/4ක් පමණ දඅග ඇති එලය ඉතා තද වැස්මකින් ද තියුණු කටුවලින් ද යුක්තය. මේ ශාකය දකුණු ඉන්දියාවේත් නිවර්තන අප්‍රිකාවේත් වැඩේ. ලංකාවේ ඇත් නෙරෙංචි වැවෙන්නේ මුහුදු වෙරළ සමීපයේය. සාමාන්‍යයෙන් වියැළි ප්‍රදේශවල මුහුදු වෙරළෙහි මෙය බහුලය. මහා ගොක්ෂුර යනු ද ඇත් නෙරෙන්චිවලට නමෙකි.
මේ පැලෑටිය ජලයෙන් පෙඟීමෙන් නානු ද්‍රව්‍යයක් සෑදේ. මෙය ඇඟ නිවන බෙහෙතකි. ප්‍රමේහයට (Gonorrhoea) වටිනා පිළියමක් ලෙසත් සලකනු ලැබේ. ඵලය මූත්‍රවර්ධක ඖෂධයකි. ඵල යුෂය ප්‍රසූති රෝගවල දී පාවිච්චි කරනු ලැබේ.
(කර්තෘ: එච්. කීර්තිසිංහ)
(සංස්කරණය නොකළ)
