උමර් ඉබ්න් අල් බාතිබ්
(562-644). ක්රි.ව.634 සිට 644 දක්වා කාලිප් පදවිය දරු මෙතුමා ඉස්ලාම් ආගමේ (සුන්නි නිකායේ) දෙවන කාලිප්වරයාය. ඉස්ලාම් අධිරාජ්යයේ බලය වැඩී එහි පැතිරීම සිදු වූයේ මෙම කාලිප්වරයාගේ කාලයේ දීය. මක්කමේ කුරායිෂ් ගෝත්රයේ ආඩී නම් වූ වංශයට අයත් උමර් මුල දී මහමත්තුමාගේ පරම සතුරෙක් විය. ක්රි.ව. 618 දී මොහු ඉස්ලාම් භක්තිය වැලඳගැනීම ඉස්ලාම් ඉතිහාසයේ ඉතා වැදගත් සිද්ධියක් හැටියට සලකනු ලැබේ.
උමර්ගේ දියණියක් මහමත්තුමාගේ භාර්යාවක් වූවාය. මහමත්තුමාගේ උපදේශකයා හැටියට ද කටයුතු කළ උමර්, මහමත්තුමා ඇවෑමෙන් ඉස්ලාම් නායකයා වශයෙන් අබු බකර් (බ.) තේරීම ගැන මුල්ව ක්රියා කෙළේය. අබු බකර් කාලිප්තුමාගේ මරණින් පසු 634 දී කාලිප් පදවියට පත් වූයේ උමර්ය. සිරියාවේ හා මිසරයේ බයිසන්ටයින් (ග්රීක) අධිරාජ්යයට විරුද්ධව සිය සේනා මෙහෙයවා 636 දී යාර්මුක් නදිය අසල දී හෙරක්ලියස් නම් අධිරාජයා පැරදවූ උමර් ඊළඟ වර්ෂයේ දී පර්සියානු අධිරාජ්ය සේනාවන් පරාජය කෙළේය; 641 දී පර්සියානුන් මුළුමනින් ම පරදවා ඉරානයේ අරාබි (ඉස්ලාම්) ධජය නැංවීය. ඉරාකය, මිසරය හා සිරියාව ද ඔහු විසින් යටත් කරගන්නා ලදි. ලෝක ප්රසිද්ධ ඉස්ලාම් රණශූරයන් වූ කාලීද් ඉබ්න් අල් වාලීද්, අම්ර් ඉබ්න් අල් ආස් (බ.) සාද් හා නුමාන් ආදීහු උමර් යටතේ සේවය කරමින් ඉස්ලාම් අසිපතට හැම යුදයකින් ම වාගේ ජය ලබා දී ඉස්ලාම් අධිරාජ්යය පැතිරවූහ.
තමා යටත් කරගත් ප්රදේශයන්හි පාලනය සඳහා පාලන නීතිරීති පදනමක් ඇති කළ උමර්තුමා යුක්තිගරුකයකු හා දක්ෂ පාලකයකු හැටියට ද ප්රසිද්ධය. එතුමා නයිල් නදියේ සිට රතු මුහුද දක්වා වූ (පැරණි) ජල මාර්ගයක් ද මෙසපොටේමියානු වාරිමාර්ගයන් ද ප්රකෘතිමත් කොට නැවත විවෘත කරවීය.
මහමත්තුමාට පමණක් දෙවැනි, ඉස්ලාම් අධිරාජ්යයේ නිර්මාතෘවරයා හැටියට සලකනු ලබන උමර් කාලිප්තුමා පර්සියානු ජාතිකයකු අතින් 644 දී සාහසික මරණයකට ගොදුරු වූයේය.
(සංස්කරණය: 1970)
